Blood Test During Pregnancy: गर्भधारणेदरम्यान, गर्भधारणेच्या संपूर्ण कालावधीत आई आणि गर्भ दोघेही निरोगी राहतील याची खात्री करून, मातेच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यासाठी रक्त चाचण्या महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. या चाचण्या आईच्या आरोग्याच्या विविध पैलूंबद्दल महत्वाची माहिती देतात, ज्यामुळे डॉक्टरांना कोणत्याही संभाव्य अडचणी त्वरित लक्षात येऊन त्यांचे निराकरण करणे शक्य होते. याबद्दल न्यूबर्ग सेंटर फॉर जीनोमिक मेडिसिन येथील वरिष्ठ -प्रजनन जीनोमिक्स शास्त्रज्ञ डॉ. शिव मुरारका , यांचा सल्ला जाणून घ्या...

गर्भधारणेची पुष्टी करणे आणि निरोगी असल्याची खातरजमा करणे

गर्भधारणा चाचणी आणि कम्प्लीट ब्लड काऊंट(CBC) यासह गर्भधारणेची पुष्टी करण्यासाठी आणि निरोगी असल्याची खातरजमा करण्यासाठी सामान्यतः प्रसूतीपूर्व भेटी दरम्यान काही रक्त चाचण्या केल्या जातात. सीबीसी लाल रक्तपेशींची संख्या, पांढऱ्या रक्त पेशींची संख्या आणि प्लेटलेट पातळीचे मूल्यांकन करते, ज्यामुळे आईच्या एकूण आरोग्य स्थितीबद्दल प्रारंभिक माहिती मिळते.

रक्त प्रकार आणि आरएच फॅक्टरचे मूल्यांकन

आईचा रक्त प्रकार (ए, बी, एबी, किंवा ओ) आणि आरएच स्थिती (पॉझिटिव्ह किंवा निगेटिव्ह) कोणता हे नक्की करण्यासाठी ब्लड टायपिंग आणि आरएच फॅक्टर चाचणी केली जाते. आई आणि गर्भ यांच्यातील संभाव्य रक्त सुसंगतता समस्या ओळखण्यासाठी ही माहिती आवश्यक आहे, विशेषत: आरएच विसंगती असल्यास नवजात बाळाला हेमोलाइटिक रोग होऊ शकतो.

संसर्गजन्य रोगांसाठी स्क्रीनिंग

माता आणि गर्भाच्या आरोग्यावर परिणाम करणाऱ्या संसर्गजन्य रोगांसाठी रक्त तपासणी, जसे की ह्युमन इम्युनोडेफिशियन्सी व्हायरस (एचआयव्ही), सिफिलीस, हिपॅटायटीस बी आणि रुबेला. या संक्रमणांचे लवकर निदान करून घेतल्यास गर्भाला संसर्ग होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी आणि आईच्या आरोग्याचे व्यवस्थापन करण्यासाठी योग्य उपचार करण्याची संधी मिळते.

रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीचे निरीक्षण करणे

जेस्टेशनल डायबीटीस मेलिटस (जिडीएम) गर्भधारणे दरम्यान येणारी सामान्य अडचण आहे ज्यामध्ये रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीत वाढ होते. ग्लुकोज परीक्षण आणि ग्लुकोज टॉलरन्स चाचण्यांसह मातेच्या रक्तातील साखरेच्या पातळीचे परीक्षण करण्यासाठी आणि जिडीएमचे निदान करण्यासाठी रक्त चाचण्या केल्या जातात. आहार, व्यायाम आणि आवश्यक असल्यास, आई आणि बाळ दोघांसाठीही प्रतिकूल परिणाम टाळण्यासाठी इंसुलिन थेरपीद्वारे जिडीएमचे योग्य व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.

लोह पातळी आणि ॲनिमियाच्या जोखमीचे मूल्यांकन

मातेच्या रक्ताचे प्रमाण आणि गर्भाच्या लोहाची मागणीमधील वाढ यामुळे गर्भधारणे दरम्यान लोहाच्या कमतरतेमुळे होणारा ॲनिमिया प्रचलित आहे. लोहाचे प्रमाण आणि ॲनिमिया आहे का हे पाहण्यासाठी रक्त चाचण्यांमध्ये सीरम फेरीटिन, हिमोग्लोबिन आणि हेमॅटोक्रिट पातळी मोजली जाते. ॲनिमिया टाळण्यासाठी किंवा उपचार करण्यासाठी आणि गर्भाच्या योग्य विकासासाठी लोह पूरक आहार घेण्याचा आणि आहारात बदल करण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो.

हार्मोन्स पातळी पाहणे गर्भाच्या वाढीस आणि विकासास हातभार लावण्यासाठी संपूर्ण गर्भधारणे दरम्यान हार्मोन्स मध्ये बदल घडत असतात. प्लेसेंटल फंक्शनचे मूल्यांकन करण्यासाठी तसेच गर्भधारणे दरम्यानच्या प्रगतीवर लक्ष ठेवण्यासाठी रक्त चाचण्या ह्युमन कोरिओनिक गोनाडोट्रोपिन (एचसीजी), प्रोजेस्टेरॉन आणि इस्ट्रोजेनसह हार्मोन्सची पातळी मोजतात. हार्मोन्स पातळी योग्य नसल्यास एक्टोपिक गर्भधारणा किंवा गर्भपात यासारख्या अडचणी संभवतात

अनुवांशिक विकारांसाठी स्क्रीनिंग

मॅटर्नल सीरम स्क्रीनिंग आणि नॉन-इनवेसिव्ह प्रीनॅटल टेस्ट (एनआयपिटी) या रक्त चाचण्या आहेत ज्या डाउन सिंड्रोम आणि इतर क्रोमोसोमल असामन्यता यासारख्या क्रोमोसोमल विषयक असामान्यता तपासतात. या चाचण्या आईच्या रक्तातील गर्भाच्या डीएनएचे विश्लेषण करतात, अनुवांशिक विकारांच्या जोखमीबद्दल महत्वपूर्ण माहिती देतात आणि आवश्यक असल्यास पुढील निदान चाचण्यांबाबत मार्गदर्शन करतात.

शेवटी, गर्भधारणेदरम्यान मातेच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यासाठी, आईच्या एकूण आरोग्याविषयी महत्वपूर्ण माहिती घेण्यासाठी, संभाव्य अडचणी जाणून घेण्यासाठी आणि प्रसूतीपूर्व काळजी घेण्यासाठी रक्त तपासणी ही आवश्यक साधने आहेत. नियमित प्रसवपूर्व भेटी आणि योग्य रक्त तपासणी प्रोटोकॉल सर्वसमावेशक देखरेख सुनिश्चित करतात आणि गर्भधारणेदरम्यान आई आणि बाळ दोघांच्याही आरोग्यास प्रोत्साहन देतात.