Breast Cancer: स्तनाचा कर्करोग हा जगभरातील स्त्रियांना प्रभावित करणारा कर्करोगाचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. स्तनाचा कर्करोग स्तनाच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये विकसित होऊ शकतो, ज्यामध्ये नलिका, लोब्यूल्स आणि संयोजी ऊतकांचा समावेश होतो, विशेषत: उच्च जोखीम असलेल्या व्यक्तींमध्ये त्याचा प्रसार प्रतिबंधित करणे महत्वाचे आहे. हे ज्या मार्गांनी केले जाते त्यापैकी एक म्हणजे मास्टेक्टॉमी, जो एक वैद्यकीय हस्तक्षेप आहे ज्याद्वारे एक किंवा दोन्ही स्तन काढून टाकले जातात. स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असलेल्या व्यक्तींसाठी प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून देखील हे केले जाऊ शकते. या प्रक्रियेचा मुख्य उद्देश कर्करोगाच्या पेशी काढून टाकणे किंवा रोगाचा मजबूत कौटुंबिक इतिहास किंवा विशिष्ट अनुवांशिक उत्परिवर्तन असलेल्या लोकांमध्ये स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका कमी करणे हे आहे. याबद्दल अधिक सविस्तरपणे जाणून घेऊयात सर्जिकल ऑन्कोलॉजी एचसीजी कॅन्सर सेंटर बोरिवली येथील डॉ. भावीषा घुगरे यांच्याकडून..
मास्टेक्टॉमी करणाऱ्या रूग्णांसाठी, स्तनाचे स्वरूप पुनर्संचयित करण्यासाठी पुनर्रचनात्मक शस्त्रक्रियेची शिफारस केली जाते, कारण ती व्यक्तींना मास्टेक्टॉमी शस्त्रक्रियेनंतर पुन्हा आत्मविश्वास मिळविण्यात मदत करते. बऱ्याच प्रकरणांमध्ये, मास्टेक्टॉमी करण्याचा निर्णय विविध घटकांवर अवलंबून असतो, जसे की कर्करोगाची व्याप्ती, अनुवांशिक पूर्वस्थिती आणि व्यक्तीचे एकूण आरोग्य. मास्टेक्टॉमीची प्रक्रिया सोपी आणि तणावमुक्त करण्यासाठी, शस्त्रक्रिया करणाऱ्या महिलांना त्यांच्या शारीरिक आणि भावनिक आरोग्याशी सुसंगत समुपदेशन आणि शस्त्रक्रियेनंतरची काळजी यासह आरोग्यसेवा व्यावसायिकांकडून सर्वसमावेशक समर्थन मिळणे आवश्यक आहे.
मॅस्टेक्टोमी प्रक्रियेचे विविध प्रकार कोणते आहेत?
असंख्य मास्टेक्टॉमी प्रक्रिया आहेत, प्रत्येक विशिष्ट वैद्यकीय गरजा पूर्ण करते. साधारणपणे, प्रक्रियेदरम्यान शल्यचिकित्सक किती ऊतक काढून टाकतात यावर आधारित प्रत्येक मास्टेक्टॉमीचे नाव ठरवले जाते.
· टोटल मॅस्टेक्टॉमी किंवा साधी मास्टेक्टॉमी: एकूण किंवा साधी मास्टेक्टॉमी स्तनाची संपूर्ण ऊती काढून टाकते परंतु स्तनाच्या खाली असलेले पेक्टोरल स्नायू अखंड ठेवतात. एका स्तनावर (एकतर्फी) किंवा दोन्ही स्तनांवर (द्विपक्षीय) एकूण मास्टेक्टॉमी केली जाऊ शकते.
दुहेरी मास्टेक्टॉमी किंवा द्विपक्षीय मास्टेक्टॉमी: द्विपक्षीय मास्टेक्टॉमी म्हणूनही ओळखले जाते, ही शस्त्रक्रिया दोन्ही स्तन काढून टाकते. जेव्हा रुग्णांच्या दोन्ही स्तनांमध्ये कर्करोगाच्या पेशी असतात किंवा त्यांच्या स्तनांमध्ये कर्करोगाच्या पुनरावृत्तीचा उच्च धोका असतो तेव्हा हे केले जाते.
· स्किन-स्पेअरिंग मास्टेक्टॉमी किंवा निपल-स्पेअरिंग मास्टेक्टॉमी: स्किन-स्पेअरिंग किंवा स्तनाग्र-स्पेअरिंग मास्टेक्टॉमी त्वचेवर आणि स्तनाग्रांवर परिणाम न करता स्तनाच्या ऊती काढून टाकते जेणेकरून शस्त्रक्रियेनंतर त्याची पुनर्रचना करता येईल.
· स्तनाच्या पुनर्बांधणीसह मास्टेक्टॉमी: एखाद्या व्यक्तीच्या विशिष्ट स्थितीनुसार, ते स्तनाच्या पुनर्रचना शस्त्रक्रियेसाठी त्याच वेळी पात्र होऊ शकतात. नंतरच्या तारखेला स्तन पुनर्रचना शस्त्रक्रिया शेड्यूल करणे देखील शक्य आहे.
· सुधारित रॅडिकल मास्टेक्टॉमी: सुधारित रॅडिकल मास्टेक्टॉमी एकाच बाजूला असलेल्या अंडरआर्म लिम्फ नोड्ससह सर्व स्तनाच्या ऊती काढून टाकते. ही शस्त्रक्रिया कर्करोगाचा प्रसार रोखण्यासाठी केली जाते, कारण बहुतेकदा ही पहिली जागा असते जिथून स्तनाचा कर्करोग शरीराच्या इतर भागात पसरतो.
· रॅडिकल मास्टेक्टॉमी: रॅडिकल मास्टेक्टॉमी सर्व स्तनाच्या ऊती, अंडरआर्म लिम्फ नोड्स आणि खाली असलेले पेक्टोरल स्नायू काढून टाकते. ही एक दुर्मिळ प्रकारची शस्त्रक्रिया आहे परंतु ती अपरिहार्य असू शकते, प्रामुख्याने जर कर्करोग व्यक्तीच्या स्नायूंमध्ये पसरला असेल.
मास्टेक्टॉमी शस्त्रक्रिया कोण निवडू शकतो?
मास्टेक्टॉमी हा एक सर्जिकल पर्याय असल्याने, स्तनाच्या कर्करोगासारख्या वैद्यकीय स्थितीने ग्रस्त असलेल्या किंवा ही स्थिती विकसित होण्याचा उच्च धोका असलेल्या लोकांसाठी याचा विचार केला जातो. मास्टेक्टॉमी करण्याचा निर्णय अत्यंत वैयक्तिक आहे आणि विविध घटकांवर अवलंबून असतो. पुढे अशा व्यक्तींचे मुख्य गट आहेत जे मास्टेक्टॉमीची निवड करू शकतात:
स्तनाच्या कर्करोगाचे रुग्ण: स्त्रिया आणि तुरळक प्रकरणांमध्ये, स्तनाच्या कर्करोगाचे निदान झालेले पुरुष त्यांच्या उपचार योजनेचा एक भाग म्हणून मास्टेक्टॉमी करणे निवडतात. मास्टेक्टॉमीचा प्रकार आणि त्याची व्याप्ती कर्करोगाच्या टप्प्यावर आणि इतर वैद्यकीय विचारांवर अवलंबून असते.
उच्च-जोखीम असलेल्या व्यक्ती: ज्या व्यक्तींना स्तनाच्या कर्करोगाचा मजबूत कौटुंबिक इतिहास आहे किंवा विशिष्ट अनुवांशिक उत्परिवर्तन (जसे की BRCA1 किंवा BRCA2) ज्यामुळे स्तनाचा कर्करोग होण्याचा उच्च धोका असू शकतो अशा व्यक्तींना प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून काही वेळा मास्टेक्टॉमी करण्याची शिफारस केली जाते. निदान कर्करोग नसतानाही ते ही शस्त्रक्रिया करू शकतात.
मागील कर्करोग मधुन वाचलेले: स्तनाच्या कर्करोगाचा इतिहास असलेल्या व्यक्ती ज्यांनी स्तन-संरक्षण शस्त्रक्रिया केली आहे आणि नंतर पुनरावृत्तीचा अनुभव घेतला आहे ते देखील त्यांच्या दुसऱ्या-लाइन उपचारांचा भाग म्हणून मास्टेक्टॉमी शस्त्रक्रियेसाठी जाण्याचा निर्णय घेऊ शकतात.
मोठ्या ट्यूमर किंवा मल्टीफोकल कॅन्सर असलेले रुग्ण: ट्यूमर मोठा असेल किंवा स्तनाच्या अनेक भागात कर्करोग असेल अशा प्रकरणांमध्ये, मास्टेक्टॉमी हा रोग पसरण्यापासून रोखण्याचा एक मार्ग मानला जातो.
मास्टेक्टॉमीसाठी निवड करणे हा दूरगामी परिणामांसह एक जटिल निर्णय आहे, ज्यामुळे व्यक्तीच्या भावी जीवनशैलीवर लक्षणीय परिणाम होतो. रुग्णांनी मास्टेक्टॉमीचे धोके आणि फायद्यांचे काळजीपूर्वक वजन करणे आणि निर्णय घेण्यापूर्वी सर्व उपलब्ध उपचार पर्यायांचा विचार करणे आवश्यक आहे. अशा महत्त्वपूर्ण प्रक्रियेच्या भावनिक परिणामाचा सामना करण्यासाठी प्रियजन आणि मानसिक आरोग्य व्यावसायिकांचे समर्थन देखील महत्त्वपूर्ण असू शकते.
या प्रक्रियेच्या शारीरिक आणि भावनिक परिणामांची सर्वसमावेशक समज मिळविण्यासाठी सर्जन, ऑन्कोलॉजिस्ट आणि अनुवांशिक सल्लागार यांच्याशी चर्चा समाविष्ट आहे.
मास्टेक्टॉमी नंतर जीवन कसे असते ?
स्तनाचा कर्करोग असलेल्या कोणत्याही रुग्णासाठी शस्त्रक्रिया हा शेवटचा टप्पा नाही, जरी तो भविष्यातील उपचार कोर्समध्ये एक महत्त्वाचा घटक असू शकतो आणि या स्थितीतून बराच आराम देखील मिळवू शकतो. जरी आपण हे समजतो की स्तन गमावल्याने अनेक गुंतागुंतीच्या भावना येऊ शकतात, यात काही शंका नाही की बरेच लोक त्यांच्या स्तनांच्या पुनर्रचनेच्या परिणामांवर समाधानी आहेत. शिवाय, आज, प्रगत तंत्रज्ञानासह, वाचलेल्यांना त्यांच्या नवीन, पुनर्रचित, कर्करोगमुक्त स्तनांसह आरामदायी वाटण्यासाठी अनेक प्रकारचे कॉस्मेटिक पर्याय उपलब्ध आहेत.
शेवटी, असा सल्ला दिला जातो की ज्या व्यक्तींनी मास्टेक्टॉमी केली आहे त्यांनी त्यांच्या जीवनाचा दर्जा सुधारण्यासाठी निर्धारित औषधे आणि पूरक आहारांचे काटेकोरपणे पालन करावे. निरोगी जीवनशैली राखून आणि आवश्यकतेनुसार आधार मिळवून, व्यक्ती मास्टेक्टॉमी शस्त्रक्रियेसह येणाऱ्या शारीरिक आणि भावनिक आव्हानांना नेव्हिगेट करू शकतात. हे पूरक उपाय मास्टेक्टॉमीनंतर व्यक्तींच्या संपूर्ण आरोग्यासाठी आणि पुनर्प्राप्तीसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान देतात. पुनर्प्राप्ती प्रक्रियेदरम्यान व्यक्तींनी स्वत: ची काळजी घेणे आणि त्यांच्या शरीराचे ऐकणे आवश्यक आहे.
