मुंबई : गेल्या दोन वर्षांत संपूर्ण महाराष्ट्रात मलेरियाच्या रुग्णांच्या संख्येत २० टक्क्यांनी घट झाली आहे. राज्याच्या आरोग्य विभागाने दिलेल्या आकडेवारीनुसार, २०२२ मध्ये राज्यात १५,४५१ मलेरियाचे रुग्ण आढळून आले होते, त्या तुलनेत २०२१ मध्ये १९,३०३ रुग्ण आढळले होते, तथापि, मे २०२३ पर्यंत २,५७९ मलेरियाची प्रकरणे नोंदवली गेली होती. वरिष्ठ आरोग्य अधिकार्‍यांनी रुग्णसंख्या घटण्याचे श्रेय सामूहिक उपायांना दिले.
लातूर, उस्मानाबाद, नांदेड, परभणी आणि हिंगोली या पाच जिल्ह्यांत मलेरियाचा एकही रुग्ण आढळलेला नाही. त्याशिवाय भंडारा, रत्नागिरी, धुळे, नंदूरबार, वर्धा, अहमदनगर, कोल्हापूर, नाशिक, जळगाव, वाशिम, सांगली, बीड, सोलापूर, औरंगाबाद, जालना, यवतमाळ या १६ जिल्ह्यांत मलेरियाची फक्त १ ते १० प्रकरणे आढळली.
२०३०पर्यंत मलेरियाचे उच्चाटन करण्याच्या भारताच्या उद्दिष्टासाठी महाराष्ट्रातील मलेरियाच्या प्रकरणांमध्ये घट झाली आहे. मलेरिया निर्मूलनासाठी राष्ट्रीय आराखडाने २०३० पर्यंत या रोगाचे उच्चाटन करण्यासाठी देशाच्या धोरणाची रूपरेषा आखली आहे.
२१ डिसेंबर, २०२१ रोजी राज्याच्या आरोग्य विभागाने मलेरिया हा एक सूचित करण्यायोग्य रोग बनवला. जो परजीवीमुळे होणारा वेक्टर-जनित रोग आहे आणि संक्रमित, मादी अॅनोफिलीस डासांच्या चाव्याव्दारे पसरतो. मलेरियासारख्या वेक्टर-जनित रोगांबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी माहिती शिक्षण आणि संप्रेषण कार्यक्रम आयोजित करत आहे.
डॉ. कैलास बाविस्कर, आरोग्य सेवा, राज्य कुटुंब कल्याण विभागाचे उपसंचालक म्हणाले की, मलेरियाचे नवीन रुग्ण ओळखण्यासाठी ते गावांमध्ये सर्वेक्षण करत आहेत ज्याद्वारे ते २०३० पर्यंत मलेरियाचे उच्चाटन करू शकतील. मलेरिया प्लाझमोडियम व्हायव्हॅक्स या प्रोटोझोआमुळे होतो. महाराष्ट्रात प्लास्मोडियम व्हायव्हॅक्स आणि प्लास्मोडियम फाल्सीपेरम या दोन प्रजाती प्रामुख्याने आढळतात. त्यापैकी, फाल्सीपेरम धोकादायक आहे आणि प्राणघातक ठरू शकतो. यामुळे, आम्ही रोगाच्या वेक्टरचे प्रजनन स्पॉट काढून टाकत आहोत.
महाराष्ट्रातील मलेरियाची स्थिती
वर्ष रुग्णसंख्या
२०२० १२,९०९
२०२१ १९,३०३
२०२२ १५,४५१
२०२३ (मे पर्यंत) २,५७९
मुंबईत मलेरियाचा धोका वाढला
पावसाळ्यात उद्भवणाऱ्या साथीच्या आजारांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी मुंबई महापालिकेच्या आरोग्य विभागाच्या माध्यमातून विविध उपाययोजना राबवल्या जात आहे. मात्र ऐन उन्हाळ्यात म्हणजेच मे महिन्यात ६,५७८ ठिकाणी डेंग्यूचा फैलाव करणारे एडिस, तर मलेरियाचा फैलाव करणाऱ्या ७५० ठिकाणी डास आढळले आहेत. पालिकेच्या कीटक नाशक विभागाने घरोघरी जाऊन केलेल्या तपासणीतून ही माहिती समोर आली आहे. दरम्यान, जानेवारी ते मे महिन्यापर्यंत केलेल्या तपासणीत मे महिन्यात सर्वाधिक मलेरिया व डेंग्यूच्या फैलाव करणारे डास आढळले आहेत.
अशी झाली कार्यवाही
पालिकेने केलेल्या कारवाईत जानेवारीमध्ये मलेरिया पसरवणार्‍या एनोफिलीस डासाची २३५ ठिकाणे आढळली होती. तर फेब्रुवारीमध्ये २२६, मार्चमध्ये ३८४, एप्रिलमध्ये ५२४, तर फक्त एका मे महिन्यात ७५० ठिकाणी मलेरिया पसरवणारा एनोफिलीस डास आढळला आहे.
