अतिक्रमण हटवून खारफुटी पुनर्संचयित करण्याचे आदेश; बोरिवलीच्या संरक्षित किनारी क्षेत्रात बेकायदेशीर भूभाग

मुंबई : महाराष्ट्र सरकारच्या मॅन्ग्रोव्ह सेलने मुंबईच्या बोरिवली परिसरातील दोन ठिकाणी अतिक्रमण व मलबा हटवून खारफुटी पुनर्संचयित करण्याचे आदेश दिले आहेत. या भागात संरक्षित किनारी क्षेत्रात बेकायदेशीर भूभाग हस्तगत झाल्याचे पाहणी दरम्यान स्पष्ट झाले.

वन व महसूल विभाग, मॅन्ग्रोव्ह सेल आणि स्थानिक प्रशासनाच्या अधिकाऱ्यांनी बोरिवली पश्चिमेतील चीकुवाडी आणि एकसार गावांमध्ये स्वतंत्र पाहण्या केल्या. संरक्षित हिरव्या क्षेत्रांमध्ये अतिक्रमण झाल्याच्या तक्रारीनंतर ही कारवाई करण्यात आली.

याबाबत वृत्तसंस्थेच्या प्रतिनिधीकडे १५ एप्रिल रोजीच्या आदेशाची प्रत उपलब्ध असल्याचा दावा करण्यात आला आहे.

पहिली पाहणी ११ एप्रिल रोजी माजी भाजप खासदार किरीट सोमय्या यांच्या तक्रारीनंतर करण्यात आली होती. त्यांनी अधिकाऱ्यांसोबत चीकुवाडीतील भूखंडांची पाहणी केली. निरीक्षण पथकाने अतिक्रमण, भूभरण तसेच हिरव्या क्षेत्राचा चित्रपट चित्रीकरणासाठी आणि तात्पुरत्या फिल्म सेट्सच्या उभारणीसाठी वापर झाल्याचे निष्कर्ष काढले. हे सर्व काम कोणतीही पूर्वपरवानगी न घेता करण्यात आले होते, असे आदेशात म्हटले आहे.

हे क्षेत्र महाराष्ट्र रिमोट सेन्सिंग अप्लिकेशन सेंटर (MRSAC) च्या २००५ आणि २०१८ च्या नकाशांनुसार मॅन्ग्रोव्ह क्षेत्राच्या ५० मीटर परिघात असल्याचे स्पष्ट झाले. त्या नकाशांमध्ये याआधी या भागात मॅन्ग्रोव्हज आणि चिखलटेकाडे असल्याचे दिसून आले होते.

अधिकाऱ्यांनी पर्यावरण संरक्षण अधिनियम, १९८६ अंतर्गत नियमभंग झाल्याचे नमूद करून, बेकायदेशीर रचना काढून टाकणे आणि प्रभावित भागांचे पुनर्संचयन करण्याची शिफारस केली आहे. अहवाल वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडे कायदेशीर कारवाईसाठी सादर करण्यात आला आहे.

दुसरी पाहणी गेल्या आठवड्यात एकसार गावात करण्यात आली. रहिवाशांच्या तक्रारीनंतर दोन खाजगी भूखंडांची तपासणी करण्यात आली. किरीट सोमय्या यांनी मुंबई उपनगर जिल्हाधिकाऱ्यांकडे सादर केलेल्या तक्रारीनुसार, सुमारे ३० एकर मॅन्ग्रोव्ह बफर क्षेत्र बेकायदेशीरपणे मलबा टाकून हस्तगत करण्यात आले होते.

जिल्हाधिकाऱ्यांच्या कार्यालयाने सादर केलेल्या अहवालात नमूद आहे की, पहिला भूखंड एका खाजगी विकसकाच्या मालकीचा असून त्याला टिनपत्र्यांनी वेढले गेले आहे आणि मलबा टाकून जमीन हस्तगत करण्यात आली आहे. २००५ व २०१८ च्या सॅटेलाइट प्रतिमा आणि नकाशांमधून हे भूखंड ५० मीटरच्या बफर झोनमध्ये येतात, हे स्पष्ट झाले. या भागातील मॅन्ग्रोव्हज काढून टाकण्यात आले आहेत.

आदेश काय?

आदेशानुसार, हा भूखंड राज्याच्या राजधानीतील नामवंत रिअल इस्टेट विकसक निरंजन लक्षूमल हिरानंदानी यांच्या मालकीचा आहे.

या आदेशात मॅन्ग्रोव्ह सेलने राज्य पर्यावरण विभाग आणि बृहन्मुंबई महानगरपालिका (BMC) यांना पर्यावरण संरक्षण अधिनियमांतर्गत सखोल चौकशी करण्याची शिफारस केली आहे. तसेच संबंधित पर्यावरणीय नियमांनुसार गुन्हे नोंदवण्याचाही सल्ला दिला आहे.