नवी दिल्ली : दीपावली किंवा दिवाळी, जो भारतातील प्रमुख सांस्कृतिक आणि अध्यात्मिक सणांपैकी एक आहे, त्याचा बुधवारी युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत समावेश करण्यात आला.
युनेस्कोने आपल्या अधिकृत 'एक्स' (पूर्वीचे ट्विटर) हँडलवर याबद्दल घोषणा केली : ‘ब्रेकिंग. अमूर्तवारसा यादीत नवीन समावेश : दीपावली, भारत. अभिनंदन!’
युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठीच्या आंतरसरकारी समितीच्या आठवडाभर चाललेल्या महत्त्वाच्या सत्रात, ज्यात भारताच्या दीपावली सणासह जवळपास ८० देशांनी सादर केलेल्या एकूण ६७ नामांकनांची तपासणी करण्यात आली, या सत्राला सोमवारी दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर सुरुवात झाली.
समितीचे २० वे सत्र ८ ते १३ डिसेंबर दरम्यान प्रतिष्ठित मुघल-युगातील स्मारकावर आयोजित केले जात आहे. युनेस्को पॅनेलचे सत्र आयोजित करण्याची ही भारतासाठी पहिलीच वेळ आहे. लाल किल्ला मुख्य ठिकाण म्हणून निश्चित करण्यात आला आहे, जिथे उच्च पदस्थ मान्यवर आणि आंतरराष्ट्रीय प्रतिनिधी सांस्कृतिक कार्यक्रम, दिव्यांचे औपचारिक प्रज्वलन आणि सणाशी संबंधित पारंपारिक कला दर्शविणारे प्रदर्शन पाहतील.
शहरात उत्सवाचा उत्साह दिसावा यासाठी दिल्ली सरकारला महत्त्वाच्या इमारतींना रोषणाई करण्याचे, सजावटीची रोषणाई लावण्याचे, सार्वजनिक ठिकाणी दिवे लावण्याचे आणि विविध जिल्ह्यांमध्ये सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. राष्ट्रीय राजधानी पूर्ण दिवाळीच्या वैभवात चमकताना दिसावी, हे यामागचे उद्दिष्ट आहे.
सूर्यदेवाला समर्पित असलेला सण छठ पूजा देखील युनेस्कोच्या मानवतेच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीसाठी नामांकित करण्यात आला होता. केंद्रीय संस्कृती मंत्रालयाने संगीत नाटक अकादमीला या संदर्भात मिळालेल्या प्रस्तावाचे पुनरावलोकन करून योग्य कारवाई करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
भारताचे सध्या कुंभमेळा, कोलकाताची दुर्गा पूजा, गुजरातचा गरबा, योग, वैदिक जप, रामलीला, रम्मन आणि कुटियट्टमसह युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत १५ घटक समाविष्ट आहेत. दीपावलीच्या समावेशामुळे जागतिक स्तरावर भारताच्या सांस्कृतिक प्रतिष्ठेला आणखी बळ मिळाले आहे.
भारतासाठी अभिमानाचा क्षण - शहा
नवी दिल्ली - दीपावलीचा युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत समावेश होणे हा भारतासाठी अभिमानास्पद क्षण आहे, असे केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी बुधवारी सांगितले. आधुनिक युगातही देशाच्या प्राचीन सांस्कृतिक नीतिमूल्यांचे महत्त्व किती आहे, हे यातून दिसून येते. दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर आयोजित जागतिक संस्थेच्या बैठकीत, दिव्यांचा सण असलेल्या दीपावली किंवा दिवाळीचा युनेस्कोच्या 'मानवतेच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादी'त समावेश करण्यात आला.
आता भारतीय संस्कृतीच्या प्रचारात योगदान मिळेल - शेलार
दिवाळीचा समावेश युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत करण्यात आला आहे. त्यामुळे जगभरात भारतीय संस्कृतीच्या प्रचारात महत्त्वपूर्ण योगदान मिळेल, असे महाराष्ट्र राज्याचे सांस्कृतिक कार्यमंत्री आशिष शेलार यांनी बुधवारी राज्य विधानसभेत सांगितले. दिवाळीचा समावेश युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत होणे ही आपल्या सर्वांसाठी अत्यंत अभिमानाची बाब आहे. केंद्र सरकारच्या संस्कृती मंत्रालयाने २०२५-२६ च्या चक्रासाठी दिवाळीचे नामांकन केले होते, असे त्यांनी आपल्या निवेदनात म्हटले आहे.
