भारताचे दुसरे राष्ट्रपती आणि शिक्षणतज्ज्ञ डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांची आज पुण्यतिथी. एक शिक्षक, तत्त्वज्ञानाचे अभ्यासक आणि राजकीय नेते म्हणून २०व्या शतकातील शिक्षण व तत्त्वज्ञान क्षेत्रातील सर्वात प्रसिद्ध व प्रभावी भारतीय विचारवंतांपैकी ते एक होते. त्यांचे विचार आजही तितकेच प्रेरणादायी आहे. जाणून घेऊया त्यांचा जीवनप्रवास तसेच त्यांचे प्रेरणादायी विचार...
डॉ. राधाकृष्णन यांचा जीवनप्रवास
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे भारतातील महान व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक होते आणि त्यांनी तौलनिक धर्मशास्त्र व तत्त्वज्ञान या क्षेत्रात २० व्या शतकातील आघाडीचे शास्त्रज्ञ म्हणून लौकिक मिळवला होता. त्यांचा जन्म ५ सप्टेंबर १८८८ रोजी आंध्र प्रदेशमधील चित्तूर जिल्ह्यातील तिरुत्तणी गावात एका तेलुगू भाषिक नियोगी ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे निधन १७ एप्रिल १९७५ रोजी झाले.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे बालपण व शिक्षण
डॉ. राधाकृष्णन यांचा जन्म तामिळनाडूमधील एका छोट्याशा गावात झाला. त्यांच्या बालपणातील शिक्षणाने आणि नंतरच्या शैक्षणिक यशाने त्यांच्या तत्त्वज्ञान व शिक्षण क्षेत्रातील यशस्वी वाटचालीची पायाभरणी केली. त्यांना वाचनाची आणि ज्ञानाची अत्यंत आवड होती. त्यांचा ठाम विश्वास होता की ज्ञान हे व्यक्ती आणि राष्ट्राच्या प्रगतीसाठी अत्यावश्यक आहे. त्यांनी मद्रास ख्रिश्चन कॉलेजमधून तत्त्वज्ञान विषयात पदव्युत्तर पदवी मिळवली. त्यानंतर त्यांनी कोलकाता विद्यापीठ, ऑक्सफर्ड विद्यापीठ अशा अनेक नामांकित विद्यापीठांमध्ये प्राध्यापक म्हणून अध्यापन केले.
भारतीय तत्त्वज्ञानात त्यांनी दिलेल्या योगदानामुळे आणि शिक्षण क्षेत्रात केलेल्या कार्यामुळे त्यांना व्यापक ओळख मिळाली. ते केवळ विद्वान नव्हते, तर शिक्षणाच्या बदल घडवणाऱ्या शक्तीवर विश्वास ठेवणारे समर्पित शिक्षक होते.
डॉ. राधाकृष्णन यांच्याविषयी काही महत्त्वपूर्ण गोष्टी
डॉ. राधाकृष्णन यांचा जन्म ५ सप्टेंबर १८८८ रोजी झाला आणि त्यांच्या वाढदिवसानिमित्त दरवर्षी ५ सप्टेंबर रोजी संपूर्ण भारतात शिक्षक दिन साजरा केला जातो.
त्यांनी नेहमीच सांगितले की शिक्षक हे देशातील सर्वोत्कृष्ट विचारवंत असावेत.
जेव्हा ते भारताचे राष्ट्रपती झाले, तेव्हा त्यांच्या विद्यार्थ्यांनी त्यांचा वाढदिवस साजरा करण्याची विनंती केली होती. पण त्यांनी तो दिवस सर्व शिक्षकांना समर्पित केला जे समाजात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात आणि बालकांचे भविष्य घडवतात.
त्यांनी युनेस्कोमधील भारतीय प्रतिनिधीमंडळाचे नेतृत्व केले आणि नंतर युनेस्कोच्या कार्यकारी मंडळाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम पाहिले.
राष्ट्रपती होण्यापूर्वी त्यांनी इ.स. १९५२ ते १९६२ या कालावधीत भारताचे उपराष्ट्रपती देखील होते.
डॉ. राधाकृष्णन यांच्या तत्त्वज्ञान, शिक्षणातील योगदान आणि मूल्यांमुळे ते आजही लाखो विद्यार्थ्यांसाठी आणि शिक्षकांसाठी प्रेरणास्त्रोत आहेत.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे ५ महत्त्वपूर्ण विचार
शिक्षणाचे अंतिम उद्दिष्ट असे स्वतंत्र, सर्जनशील व्यक्तिमत्त्व घडवणे असले पाहिजे, जे ऐतिहासिक अडचणींना आणि निसर्गाच्या संकटांना सामोरे जाऊ शकते.
आनंदी आणि सुखी जीवन हे केवळ ज्ञान आणि विज्ञानाच्या आधारेच शक्य आहे.
खरे शिक्षक म्हणजे तेच जे आपल्याला स्वतःसाठी विचार करायला शिकवतात.
पुस्तके ही संस्कृतींमध्ये पूल बांधण्याचे माध्यम आहेत.
ज्ञान आपल्याला सामर्थ्य देते; प्रेम आपल्याला परिपूर्णता देते.
