श्रीहरिकोटा : भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेचे (इस्रो) १०१ वे उड्डाण तांत्रिक बिघाडामुळे रविवारी अयशस्वी झाले. या मोहिमेत, ‘ईओएस-०९’ हा पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह सूर्य-समकालिक ध्रुवीय कक्षेत ठेवला जाणार होता. या मिशनच्या अपयशाची कारणे शोधण्यासाठी ‘इस्रो’ने समिती स्थापन केली आहे.
‘पीएसएलव्ही’ हे इस्रोचे एक विश्वासार्ह रॉकेट आहे, जे पृथ्वीच्या कमी कक्षेत उपग्रह प्रक्षेपित करते. हे चार-टप्प्यांचे प्रक्षेपण वाहन आहे, जे रिमोट सेन्सिंग, संप्रेषण आणि वैज्ञानिक मोहिमांसाठी वापरले जाते.
‘पीएसएलव्ही-सी६१’ हे रॉकेट १८ मे रोजी पहाटे ५:५९ वाजता श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून प्रक्षेपित करण्यात आले. प्रक्षेपणाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात सर्व काही योजनेनुसार चालले होते. काऊंटडाऊन, पहिल्या टप्प्यातील प्रज्वलन, लिफ्ट-ऑफ आणि सॉलिड मोटर्सची कामगिरी सामान्य होती. जमिनीवर प्रकाश टाकणाऱ्या चार स्ट्रॅप-ऑन मोटर्स आणि मध्यवर्ती कोरने अंदाजाप्रमाणे कामगिरी केली. त्यानंतर, ‘एअर-लाइट स्ट्रॅप-ऑन मोटर्स’चे प्रज्वलन वेळेवर झाले आणि रॉकेट त्याच्या नियुक्त मार्गावर पुढे जात होते.
दुसऱ्या टप्प्यातही रॉकेटची पूर्णपणे सामान्य कामगिरी झाली. त्यात लिक्विड डेव्हलपमेंट इंजिन वापरण्यात आले होते. या काळात, जहाजावरील उपकरणे आणि जमिनीवरील ट्रॅकिंग डेटा एकमेकांशी पूर्णपणे जुळत होते. वक्रांनंतर रिअल-टाइम डेटा आणि अॅनिमेशन होते, ज्यामध्ये रॉकेटचा वेग आणि उंची वाढत असल्याचे दिसून आले.
तिसऱ्या टप्प्यात दिसून आला बिघाड
जेव्हा रॉकेट तिसऱ्या टप्प्यात पोहोचले. त्यावेळी मोहिमेत समस्या सुरू झाल्या. ‘इस्रो’च्या मते, तिसऱ्या टप्प्यातील प्रज्वलन सामान्यतः २६२.९ सेकंदात झाले. सुरुवातीच्या डेटामध्ये सर्व काही ठीक दिसत होते. या काळात रॉकेटची उंची ३४४.९ किमी होती, वेग ५.६२ किमी/सेकंद होता आणि पल्ला ८८८.४ किमी होता. तथापि, ३७६.८ सेकंदांनंतर, टेलिमेट्री डेटामध्ये अनियमितता दिसून येऊ लागली.
‘पीएसएलव्ही-सी ६१’च्या प्रक्षेपणाच्या तांत्रिक बिघाडाबाबत ‘इस्रो’चे प्रमुख व्ही. नारायणन म्हणाले की, तिसऱ्या टप्प्यात अडचणी येऊ लागल्या. मिशन पूर्ण होऊ शकले नाही. माहितीचे विश्लेषण केल्यानंतर आम्ही याबाबत तपशीलवार माहिती देऊ, असे ते म्हणाले.
