नवी दिल्ली : वस्तू आणि सेवा कर (जीएसटी) परिषदेने कमी केलेले जीएसटी दर सोमवारपासून लागू होत असल्यामुळे स्वयंपाकघरातील मुख्य वस्तूंपासून ते अन्न, गृहनिर्माण, इलेक्ट्रॉनिक्स, औषधे, वाहने, शेती, आरोग्यसेवा आणि शिक्षण क्षेत्रातील ३७५ वस्तू स्वस्त होतील. तसेच अर्थव्यवस्थेच्या प्रमुख क्षेत्रांवर परिणाम करणाऱ्या व्यापक सुधारणांना मान्यता दिली आहे. केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या परिषदेच्या ५६ व्या बैठकीनंतर जाहीर केलेले हे निर्णय सोमवार, २२ सप्टेंबर २०२५ पासून लागू होणार आहेत.
नवीन चौकटीत पूर्वीच्या चार-दर प्रणालीऐवजी ५ टक्के आणि १८ टक्के अशी सरलीकृत दोन-स्तरीय कर रचना सादर केली आहे. व्यवसायांसाठी नियम सोपे करणे आणि सामान्य लोकांसाठी खर्च कमी करणे हे या निर्णयाचे उद्दिष्ट आहे. तंबाखू, पान मसाला, उच्च दर्जाच्या कार, नौका आणि वायूयुक्त पेये यासारख्या लक्झरी आणि पापी वस्तूंवर भरपाई उपकरासह ४० टक्के जास्त कर आकारला जाईल.
जीम, सलून आणि योग सेवांवरील खर्च कमी होणार
सेवा क्षेत्राबद्दल, हॉटेलमध्ये राहणे, जीम, सलून आणि योग सेवांवरील कमी जीएसटी नागरिकांसाठी खर्च कमी करेल, आरोग्य सुविधांमध्ये प्रवेश सुधारेल आणि आतिथ्य आणि सेवा उद्योगांना चालना देईल. जिम, सलून, न्हावी आणि योगा यावरील जीएसटी १८ टक्क्यांवरून ५ टक्क्यांवर कमी करण्यात आला आहे.
बेबी डायपर, टूथपेस्ट, रेझर आणि आफ्टर शेव्ह लोशनच्या किमतीत कपात
एफएमसीजी उत्पादनांच्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या कंपन्यांनी २२ सप्टेंबरपासून बेबी डायपर, टूथपेस्ट, रेझर आणि आफ्टर शेव्ह लोशन यासारख्या उत्पादनांवर नवीन एमआरपीसह सुधारित किंमत यादी जारी केली आहे. याशिवाय, अन्न क्षेत्रात काम करणाऱ्या कंपन्यांनी नमकीन आणि भुजियासारख्या स्नॅक्स म्हणून मिठाई, कॉफी, चहा, लोणी, तूप, आइस्क्रीम, चॉकलेट इत्यादी उत्पादनांच्या किमती कमी केल्या आहेत.
साबण, शाम्पू, सायकली आणि पॅकेज्ड फूड स्वस्त
सरकारी सूत्रांद्वारे सार्वजनिक केलेल्या माहितीनुसार, जीवनावश्यक वस्तू आणि दैनंदिन वापरातील वस्तूंना सर्वात जास्त फायदा होणार आहे. साबण, शाम्पू, सायकली आणि पॅकेज्ड फूड यासारख्या उत्पादनांवर आता ५ टक्के जीएसटी दर लागू होईल, जो पूर्वी १२ किंवा १८ टक्क्यांवरून कमी होईल. एअर कंडिशनर, ३२ इंचापेक्षा जास्त उंचीचे टेलिव्हिजन आणि डिशवॉशरसह घरगुती उपकरणे २८ टक्क्यांवरून १८ टक्क्यांपर्यंत कमी होतील.
विद्यार्थ्यांना मिळणार दिलासा
शिक्षण क्षेत्रात पेन्सिल, क्रेयॉन, शार्पनर, खोडरबर आणि व्यायाम पुस्तके यासारख्या शिक्षण साधनांना आता जीएसटीतून सूट देण्यात आली आहे. भूमिती बॉक्स आणि संबंधित शालेय साहित्य १२ टक्क्यांवरून ५ टक्क्यांपर्यंत कमी करण्यात येईल.
७,५०० रुपयांपर्यंत दराच्या खोल्यांमध्ये राहणे ५२५ रुपयांपर्यंत स्वस्त
नवीन जीएसटी दर लागू उद्यापासून लागू होत असल्यामुळे सोमवारपासून ७,५०० रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी दराच्या हॉटेलच्या खोल्या ५२५ रुपयांपर्यंत स्वस्त होतील. हॉटेल उद्योगासाठी, इनपूट टॅक्स क्रेडिट (आयटीसी) शिवाय वस्तू आणि सेवा कर (जीएसटी) दर १२ टक्क्यांवरून ५ टक्क्यांपर्यंत कमी केल्याचा हा लाभ आहे, असे हॉस्पिटॅलिटी क्षेत्रातील कंपन्यांनी म्हटले आहे. या निर्णयामुळे महसूल वाढेल, पुनर्गुंतवणुकीला प्रोत्साहन मिळेल आणि देशभरातील पाहुण्यांसाठी अधिक मूल्य आणि नावीण्यपूर्णता प्रदान करण्यास हॉटेल सक्षम होतील.
शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर निर्णय
शेतकऱ्यांसाठी ट्रॅक्टरवर आता १२ टक्क्यांऐवजी ५ टक्के कर आकारला जाईल, तर कापणी यंत्रे, थ्रेशर, स्प्रिंकलर आणि ठिबक सिंचन उपकरणे देखील त्याच टप्प्यामध्ये आणली गेली आहेत.
जैव-कीटकनाशके आणि नैसर्गिक मेन्थॉल देखील आता ५ टक्के जीएसटी अंतर्गत येतील.
घरे अधिक स्वस्त होतील
बांधकाम क्षेत्रालाही सवलत देण्यात आली आहे. सिमेंटवरील जीएसटी दर २८ टक्क्यांवरून १८ टक्क्यांपर्यंत कमी करण्यात आला आहे. ग्रॅनाइट ब्लॉक, संगमरवरी आणि वाळू-चुना विटा यासारख्या इतर साहित्यांवर ५ टक्के कर आकारला जाईल. या बदलामुळे घरे अधिक परवडतील आणि देशभरातील पायाभूत सुविधांच्या प्रकल्पांना चालना मिळेल, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले. वाहनांवरील दरांचे स्पष्ट तर्कसंगतीकरण दिसून येईल, ज्यामध्ये लहान कार, ३५० सीसीपर्यंतच्या दुचाकी आणि ऑटो पार्ट्स २८ टक्क्यांवरून १८ टक्क्यांपर्यंत कमी होतील. बसेस, ट्रक आणि तीनचाकी वाहनांनाही दर कपातीचा फायदा होईल.
जीवनरक्षक औषधे, निदान किट स्वस्त
इंडियन फार्मास्युटिकल अलायन्सचे सरचिटणीस सुदर्शन जैन म्हणाले की, पूर्वी १२ टक्के कर आकारण्यात येणारी बहुतेक औषधे आता फक्त ५ टक्के जीएसटी आकारतील. याशिवाय, कर्करोग, अनुवांशिक आणि दुर्मिळ आजार आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आजारांसाठी ३६ जीवनरक्षक औषधांना पूर्णपणे सूट देण्यात आली तर आणि निदान किट आता शून्य जीएसटी लागू करतील, असे त्यांनी पुढे सांगितले. आयुर्वेद आणि युनानीसारख्या पारंपारिक प्रणालींसह इतर औषधांवर ५ टक्क्यांपर्यंत दर कमी केले जातील. थर्मामीटर, ग्लुकोमीटर आणि सुधारात्मक गॉगलसारख्या उपकरणांना देखील कमी कर श्रेणीत आणले गेले आहे.
वस्त्रोद्योग आणि हस्तकला क्षेत्रांनाही फायदा
वस्त्रोद्योग आणि हस्तकला क्षेत्रांनाही याचा फायदा होईल. मानवनिर्मित तंतूंवरील उलटा कर रचनेत सुधारणा करण्यात आली आहे, धागा आणि तंतूंवरील दर ५ टक्क्यांपर्यंत कमी करण्यात आले आहेत. पुतळे, चित्रे आणि पारंपरिक खेळणी यासारख्या हस्तकला वस्तू देखील ५ टक्क्यांच्या श्रेणीत आणण्यात आल्या आहेत. या सुधारणा किमती कमी करण्यासाठी आणि मागणी वाढवण्यासाठी, एमएसएमईंना पाठिंबा देण्यासाठी, राहणीमान सुलभ करण्यासाठी, कर आधार वाढवण्यासाठी, उत्पादनाला पाठिंबा देण्यासाठी, महसूल वाढीला चालना देण्यासाठी आहेत.
