नवी दिल्ली : रशिया-युक्रेन युद्ध सुरू झाल्यानंतर प्रथमच रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन ४ डिसेंबर रोजी दोन दिवसांच्या भारत दौऱ्यावर येणार आहेत. भारत-रशिया शिखर परिषदेत पुतिन सहभागी होणार असून त्यावेळी पुतिन आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यात कच्चे तेल करार, संरक्षण आणि मुक्त व्यापार करार याबाबत चर्चा होणार आहे.
पुतिन २३व्या भारत-रशिया शिखर परिषदेत सहभागी होतील. ही शिखर परिषद भारत आणि रशिया यांच्यातील वार्षिक बैठकीचा भाग आहे. दरवर्षी दोन्ही देश आळीपाळीने या बैठकीचे आयोजन करतात. शिखर परिषदेदरम्यान पुतिन आणि मोदी यांची भेट होणार आहे.
रशियन तेल खरेदीमुळे अमेरिकेने भारताच्या निर्यातीवर २५ टक्के अतिरिक्त शुल्क (टॅरिफ) लावले आहे, त्यामुळे भारताला एकूण ५० टक्के शुल्क सोसावे लागत आहे. भारताने रशियाकडून तेल खरेदी केल्याने रशियाला युक्रेन युद्ध सुरू ठेवण्यास मदत मिळत आहे, असे अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे म्हणणे आहे.
संरक्षण करारावर लक्ष
पुतिन यांच्या या दौऱ्यात सर्वाधिक लक्ष संरक्षण करारावर असेल. रशियाने यापूर्वीच सांगितले आहे की ते भारताला त्यांचे एसयू-५७ स्टेल्थ फायटर जेट देण्यास तयार आहेत. हे रशियाचे सर्वात प्रगत लढाऊ विमान आहे. भारत आधीच आपल्या वायुसेनेच्या ताफ्याला मजबूत करण्यासाठी नवीन पर्याय शोधत आहे. याव्यतिरिक्त, सध्याच्या एस-४०० क्षेपणास्त्र प्रणालीची डिलिव्हरी, भविष्यात एस-५०० वरील सहकार्य, ब्रह्मोस क्षेपणास्त्राची पुढील आवृत्ती आणि दोन्ही देशांच्या नौदलांसाठी एकत्रितपणे युद्धनौका बनवण्यासारख्या योजनांवर चर्चा होण्याची अपेक्षा आहे.
नवीन पेमेंट प्रणाली
ऊर्जा हा देखील या भेटीदरम्यान एक महत्त्वाचा मुद्दा असेल. रशिया भारताला स्वस्त कच्चे तेल विकत आहे, परंतु अमेरिका आणि युरोपीय देशांच्या दबावामुळे पेमेंटमध्ये अडचणी येत आहेत. पुतिन यांच्या या भेटीत दोन्ही देश एक नवीन पेमेंट प्रणाली तयार करण्यावर सहमत होऊ शकतात, ज्यामुळे व्यापार अखंडितपणे सुरू राहील. यात रुपया-रुबल व्यापार, डिजिटल पेमेंट किंवा तिसऱ्या देशाच्या बँकेचा वापर यांसारख्या प्रणालींचा समावेश असू शकतो. यासोबतच, रशिया भारताला आर्क्टिक प्रदेशातील ऊर्जा प्रकल्पांमध्ये गुंतवणुकीची संधीदेखील देऊ शकतो, जिथे रशिया जगातील मोठे तेल-वायू साठे विकसित करत आहे.
भारत आणि रशिया अंतराळ, अणुऊर्जा, विज्ञान-तंत्रज्ञान, व्यापार आणि बंदरांच्या विकासावरही चर्चा करणार आहेत. भारत रशियाच्या मदतीने कुडनकुलम (तामिळनाडू) येथे अणुऊर्जा प्रकल्प चालवत आहे. या प्रकल्पाला पुढे नेण्याबाबतही चर्चा होऊ शकते. रशियामध्ये युद्धानंतर अनेक क्षेत्रांमध्ये कामगारांची कमतरता निर्माण झाली आहे. भारतातून तांत्रिक तज्ज्ञ, वैद्यकीय कर्मचारी, अभियंता आणि इतर प्रशिक्षित कामगार तेथे काम करण्यासाठी यावेत, अशी रशियाची इच्छा आहे.
न्यूज चॅनलही लाँच होणार?
याचबरोबर पुतिन दिल्लीतील आपल्या सर्व कार्यक्रमातून वेळ काढून ‘रशिया टीव्ही’ची भारतीय वृत्तवाहिनीही लाँच करण्याची शक्यता आहे. ‘आरटी’ हा रशिया सरकारकडून चालवला जाणारा चॅनल आहे.
