मुंबई : विद्यापीठ अनुदान आयोगाच्या (यूजीसी) मंजुरीशिवाय देशात विद्यापीठे चालविण्यात येतात. अनेक यातून विद्यार्थी आणि पालकांची आर्थिक लूट करण्यात येते. हे प्रकार रोखण्यासाठी 'यूजीसी' दरवर्षी बोगस विद्यापीठांची यादी जाहीर करते. यंदा जाहीर केलेल्या यादीमध्ये देशातील २२ विद्यापीठांचा समावेश आहे. तर राज्यात नागपूरमधील एका महाविद्यालयाचा समावेश आहे.
देशातील कोणत्याही राज्यात विद्यापीठ सुरू करण्यासाठी 'यूजीसी'ची मान्यता घेणे बंधनकारक आहे. 'यूजीसी' कायदा १९५६ अंतर्गत कलम २२(१) नुसार केंद्र, राज्य आणि प्रांतातील शैक्षणिक संस्थांना विद्यापीठाची मान्यता देण्यात आली आहे. तर कलम ३ नुसार अभिमत विद्यापीठांना मान्यता देण्यात आली आहे.
त्याचप्रमाणे 'यूजीसी' कायद्याच्या कलम २३ अंतर्गत 'विद्यापीठ' ही पदवी लावणे गुन्हा ठरवण्यात आले आहे. त्यामुळे विद्यार्थी व पालकांना या मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांची माहिती व्हावी यासाठी 'यूजीसी' कडून दरवर्षी ऑक्टोबर महिन्यात देशातील बोगस विद्यापीठांची यादी जाहीर करण्यात येते.
अशा विद्यापीठांवर कारवाई करण्याचे निर्देश राज्य सरकारला देण्यात येतात. यंदा 'यूजीसी'ने जाहीर केलेल्या बोगस विद्यापीठांच्या यादीमध्ये २२ विद्यापीठांचा समावेश आहे. यामध्ये सर्वाधिक १० विद्यापीठे दिल्लीमध्ये असून, त्याखालोखाल उत्तर प्रदेशमध्ये चार विद्यापीठ, आंध्र प्रदेश, केरळ, पश्चिम बंगालमध्ये प्रत्येकी दोन आणि महाराष्ट्र व पुद्दुचेरीमध्ये प्रत्येकी एक बोगस विद्यापीठ असल्याची माहिती 'यूजीसी'च्या संकेतस्थळावर जाहीर करण्यात आली आहे.
मागील पाच वर्षांमध्ये दिल्लीत बोगस विद्यापीठांच्या संख्येत वाढ झाली आहे. तर उत्तर प्रदेशमधील विद्यापीठांच्या संख्येत घट झाली आहे. या बोगस विद्यापीठांमध्ये प्रवेश घेण्यापूर्वी विद्यार्थी व पालकांनी काळजी घ्यावी, असे आवाहन 'यूजीसी' मार्फत करण्यात आले आहे.
बनावट विद्यापीठांची नावे
दिल्ली : एआयपीपीएचएस विद्यापीठ, कमर्शियल युनिव्हर्सिटी लिमिटेड, युनायटेड नेशन्स युनिव्हर्सिटी, वॉकेशनल युनिव्हर्सिटी, ए.डी.आर. सेन्ट्रिक जुरीडीकल विद्यापीठ, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स अॅण्ड इंजिनियरिंग, विश्वकर्मा ओपन युनिव्हर्सिटी फॉर सेल्फ एम्प्लॉयमेंट, आध्यात्मिक विश्वविद्यालय, डब्ल्यूपीयूएन विद्यापीठ, इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट ॲण्ड इंजिनियरिंग.
उत्तर प्रदेश : गांधी हिंदी विद्यापीठ, महामाया टेक्निकल विश्वविद्यालय, नेताजी सुभाषचंद्र बोस मुक्त विद्यापीठ, भारतीय शिक्षा परिषद.
आंध्र प्रदेश : क्राइस्ट न्यू टेस्टामेंट डीम्ड युनिव्हर्सिटी, गुंटूर, बाईबल ओपन युनिव्हर्सिटी.
पश्चिम बंगाल : इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ ऑल्टरनेटिव्ह मेडिसिन, इन्स्टिट्यूट ऑफ ऑल्टनेटिव मेडिसिन ॲण्ड रिसर्च.
केरळ : सेंट जॉन युनिव्हर्सिटी कृष्णाटम, इंटरनॅशनल इस्लामिक विद्यापीठ
महाराष्ट्र : राजा अरेबिक युनिव्हर्सिटी, नागपूर.
पुद्दुचेरी : श्री बोधि ॲकेडमी ऑफ हायर एज्युकेशन, थीलासपेट.
