ओदिशातील गहरीमठा सागरी अभयारण्यापासून रत्नागिरी जिल्ह्यापर्यंत ३,५०० किमी प्रवास करून विक्रम करणाऱ्या ऑलिव्ह रिडले कासवाने गुहागर समुद्रकिनाऱ्यावर १२० अंडी दिल्याने पर्यावरणप्रेमींनी आनंद व्यक्त केला आहे. यापैकी १०७ पिल्ले (hatchlings) समुद्रात सोडण्यात आल्याची पुष्टी मँग्रोव्ह विभाग- दक्षिण कोकण यांनी केली आहे.
३१ जानेवारी रोजी गुहागर येथे ‘०३२३३’ या धातूच्या टॅग क्रमांकाचे कासव आढळून आल्याचे विभागीय वन अधिकारी कांचन पवार यांनी सांगितले. मँग्रोव्ह फाऊंडेशनने तैनात केलेल्या कासव मित्र (कासवांचे मित्र) स्वयंसेवकांनी ऑलिव्ह रिडले कासवाला पाहिले आणि त्याची सुरक्षितता सुनिश्चित केली. या कासवाला सुरक्षितपणे समुद्रात सोडण्यात आले आणि २३ ते २६ मार्च दरम्यान १०७ अंडी सोडण्यात आल्याचे पवार यांनी सांगितले.
२४ मार्च रोजी सर्वाधिक ७४ अंडीची नोंद करण्यात आली. २१ मार्च २०२१ रोजी ओदिशातील गहरीमथा समुद्रकिनाऱ्यावर ‘०३२३३’ असे टॅग असलेले हे कासव महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यातील गुहागर समुद्रकिनाऱ्यावर ३,५०० किमीहून अधिक प्रवास करून आले. जिथे ते ३१ जानेवारी २०२५ रोजी आढळले होते.
समुद्री कासवे खूप अंतर स्थलांतर करू शकतात. त्यामुळे ते जगभरातील महासागरांमध्ये विविधता निर्माण करण्यात आणि राखण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ऑलिव्ह रिडले प्रोजेक्ट वेबसाइटनुसार, त्यांच्यावर राहणाऱ्या जिवांना खडक, समुद्री गवताच्या तळाशी आणि खुल्या समुद्रात वाहून नेऊन ते चिखलात संरक्षक घरटे तयार करण्यासाठी समुद्रकिनाऱ्यावर येतात आणि समुद्रात परत जाण्यासाठी अंडी घालतात.
‘०३२३३’ असे धातूचे टॅग असलेले हे कासव पश्चिम किनाऱ्यावर आढळून आले आहे, हे पाहून त्यांना आनंद झाला. कासव आपल्या जैवविविधतेत मोठी भूमिका बजावतात आणि अवांच्छित जेली फिश खाऊन आणि सागरी अधिवासाचे आरोग्य राखून मासेमारी समुदायाला मदत करतात.
- डॉ. बासुदेव, वरिष्ठ सर्वेक्षण शास्त्रज्ञ भारतीय प्राणी (झेडएसआय)
कासवाने इतके लांब अंतर प्रवास करून अंडी दिली, हे खूप आनंददायक आहे. सरपटणाऱ्या प्राण्यांवर धातूचे टॅग लावल्याने खूप कमी ज्ञान मिळते. शास्त्रज्ञांना फक्त टॅग लावण्याची तारीख, ठिकाण आणि कोणाकडून हे माहित असते, परंतु कासवांचे थांबणे आणि पोहण्याचा मार्ग हे एक गूढचआहे.
- बी.एन. कुमार, नॅट कनेक्ट
