मत आमचेही
हेमंत रणपिसे
आंबेडकरी तरुणांच्या तीन-चार पिढ्या या भावनिक राजकारणाच्या शिकार झालेल्या आहेत. सामाजिक चळवळीचा बुरखा पांघरून काही कुटील राजकारणी भावनिक आंदोलनाची आग भडकवून त्यावर आपली राजकीय पोळी भाजतात. 'मढ्यावरचे लोणी खाणाऱ्या राजकीय प्रवृत्ती'ने भावनिक राजकारणाचे चक्रव्यूह उभारलेले असते. भावनांच्या भरात वाहत असणारे सामान्य तरुण कार्यकर्ते कधी या भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्यूहात अडकले जातात ते त्यांचे त्यांना कळत नाही.
निष्पक्ष सामाजिक चळवळींची समाजाला नेहमी गरज वाटत राहिली आहे. सामाजिक चळवळ समाजाला नेहमी पुढे घेऊन जाणारी ठरते. अशा निकोप सामाजिक चळवळींची देशालाही गरज आहे; मात्र सामाजिक चळवळींच्या आड काही हिंसक प्रवृत्ती आपला डाव साधत असतात. सामाजिक चळवळीचा बुरखा पांघरून काही कुटील राजकारणी भावनिक आंदोलनाची आग भडकवून त्यावर आपली राजकीय पोळी भाजतात. मढ्यावरचे लोणी खाणाऱ्या राजकीय प्रवृत्तीने भावनिक राजकारणाचे चक्रव्यूह उभारलेले असते. भावनांच्या भरात वाहत असणारे सामान्य तरुण कार्यकर्ते कधी या भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्यूहात अडकले जातात ते त्यांचे त्यांना कळत नाही. महाराष्ट्रात मागील पन्नास वर्षांच्या कालखंडात आंबेडकरी तरुणांची परिस्थिती अशीच भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्युहात अडकलेली आहे. आंबेडकरी तरुणांच्या तीन-चार पिढ्या या भावनिक राजकारणाच्या शिकार झालेल्या आहेत. मागील ५० वर्षांत भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्युहात अनेक आंबेडकरी तरुणांचे बळी गेलेले आहेत. नुकतेच परभणीत आंबेडकरी तरुणांचे तीव्र आंदोलन झाले. त्या आंदोलनात पोलिसी अत्याचारात बळी गेलेला सोमनाथ सूर्यवंशी हा शहीद भीमसैनिक भावनिक राजकारणाचा बळी ठरलेला आहे. त्यामुळे आंबेडकरी तरुणांची पिढीच्या पिढी बरबाद करणाऱ्या या भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्युहाला आजचा आंबेडकरी तरुण भेदणार कधी? हा प्रश्न आहे.
संपूर्ण जगात मानवी हक्कांच्या चळवळीचे प्रेरणास्थान डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ठरले आहेत. महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी दलित, शोषित बहुजन समाजाला आईचे आणि वडिलांचे प्रेम देऊन घडविले आहे. दलित समाज हा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना आपले दैवत मानत आहे. दलित समाजाचे परमोच्च श्रद्धास्थान; स्वाभिमान अस्मिता आणि दलित समाजाचा प्राण अभिमान डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आहेत. त्यामुळे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांशी समग्र आंबेडकरी समाजाच्या भावना जोडल्या गेल्या आहेत. आंबेडकरी समाजाची ही प्रचंड तीव्रतेची भावना देशाने अनुभवली आहे. जेव्हा-जेव्हा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांबद्दल अपमानास्पद घटना घडते, तेव्हा आंबेडकरी जनतेची ही तीव्र भावना अनेकदा ज्वालामुखीचा उद्रेक व्हावा, तशी उसळून तप्त लाव्हा रसासारखी बाहेर पडते. हे माहीत असणारे राजकारणी आंबेडकरी चळवळीच्या या ज्वालामुखीचा राजकीय हेतूसाठी बेमालूमपणे वापर करीत आले आहेत. आंबेडकरी चळवळीची ही बलाढ्य युवाशक्ती केवळ निषेध आंदोलनात गुंतवून ठेवल्यामुळे त्यांचे करिअर घडण्याऐवजी बिघडले. अनेक वर्षे देशाच्या सत्तेवर राहिलेल्या काँग्रेस पक्षाने आंबेडकरी समाजाचे अनेक प्रश्न प्रलंबित ठेवले. त्यासाठी आंबेडकरी चळवळीने लढे उभारले. लढाऊबाणा आणि संघर्ष हा आंबेडकरी चळवळीचा स्थायीभाव आहे. महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ नामांतर लढा हा जगात ऐतिहासिक लढा ठरला आहे. नामांतर लढा सदैव प्रेरणादायी लढा राहील.
सत्ता परिवर्तनासाठी प्रत्येक वेळी विरोधी पक्षाने आंबेडकरी समाजाच्या भावनिक आंदोलनाच्या ज्वालामुखीचा पुरेपूर वापर केला. त्यातून विरोधी पक्ष असणारे सत्ताधारी होत राहिले. आंबेडकरी तरुण मात्र भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्युहात गुरफटत राहिला. भावनिक राजकारणाच्या विळख्यात आंबेडकरी चळवळीची युवापिढी अडकत राहिली आहे. आपल्या प्रगतीचा; आपल्या करिअरचा; आयुष्य घडविण्याचा; उच्च शिक्षण आणि व्यवसाय उद्योग आणि त्यासाठीचे कौशल्य मिळविण्याचा विचार मागे राहून आंबेडकरी तरुण भावनिक राजकारणाकडे सहज आकर्षित होत जातात. आजही अनेक असे प्रकार घडत आहेत. नुकताच संसदेत गृहमंत्री अमीत शहा यांनी, काँग्रेसने डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा कधीही सन्मान केला नाही; केवळ स्वार्थासाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे नाव काँग्रेस घेत राहिली, या अर्थाने आपले भाषण केले. ते मांडताना बोलण्याच्या भरात अमित शहा भलतेच बरळले आणि त्यांच्या वक्तव्याचा तीव्र निषेध झाला. अमित शहा यांच्या पूर्ण भाषणात महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा त्यांनी गौरव केला. काँग्रेसच्या खोट्या आंबेडकर प्रेमाचा बुरखा त्यांनी फाडला . पण अमित शहा यांच्या एका चुकलेल्या वाक्याचा धागा पकडून त्यांचा देशभर निषेध झाला. यात काँग्रेस पक्षाने आंबेडकरी तरुणांच्या भावनिकतेचा बेमालूमपणे वापर केला. भाजप संविधान बदलणार नाही हे घशाला कोरडपडेपर्यंत भाजप नेते सांगत असताना काँग्रेसने मात्र संविधान बदलण्याचा धोका असल्याची खोटी अफवा पसरवण्यात यश मिळविले आहे. संविधान बदलणार आणि संविधान बदलणार नाही, या दोन भागात विभागलेल्या विरोधी आणि सत्ताधारी पक्षात एक बाब समान आहे ती म्हणजे आंबेडकरी तरुणांना भावनिकदृष्ट्या साद घालणे. आंबेडकरी तरुणांच्या भावनिक आंदोलनाला जागे करून आम्ही किती आंबेडकर प्रेमी आहोत, हे ठसविण्याचा प्रयत्न विरोधी पक्ष आणि सत्ताधारी पक्ष करीत असतात. त्यात सर्वच राजकीय पक्ष आलेत. भावनिक आंदोलनाला हात घालून आंबेडकरी समाजाचा विश्वास जिंकणारे पक्ष सत्तेत येतात. त्यामुळे आंबेडकरी समाजाच्या भावना जिंकण्यासाठी आम्ही किती डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे भक्त आहोत, हे सांगण्याचा भाजप आणि काँग्रेस आणि त्यांचे सहकारी पक्ष यांच्यात सतत स्पर्धा लागलेली आहे. या स्पर्धेत जिंकणारे सत्तेत पोहोचतात; मात्र आंबेडकरी तरुणांच्या हाती काय लागते? भावनिक आंदोलनात झाल्या केसेस. त्यातून उद्ध्वस्त आयुष्य नशिबी येते. रिकाम्या हातात आपले झेंडे देणारे पक्ष खूप आहेत; मात्र या रिकाम्या हातांना रोजगार देणारे; आंबेडकरी तरुणांना भवनिक आंदोलनातून बाहेर काढून प्रगतीचा विकासाचा कौशल्याचा मार्ग दाखवणारे रिकामी हातांना उद्योग देणारेच आंबेडकरी तरुणांचे खरे नेते होऊ शकतील.
प्रस्थापित काँग्रेस आणि भाजप दोन्ही पक्ष आंबेडकरी समाजाला आम्ही किती डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा सन्मान करणारे आहोत हे सांगण्याचा प्रयत्न करीत आहेत या त्यांच्या भूमिकेमागे सत्तेचे सिंहासन मिळविण्याचा स्वार्थ आहे. आंबेडकरी तरुणांनी आपल्या आयुष्याचा करिअरचा आधी विचार केला पाहिजे. महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी तरुणांना संदेश दिला आहे की, आधी विद्यार्जन करा. शिकून- सवरून तयार व्हा. स्वतःच्या कुटुंबाच्या भरणपोषणाची तरतूद करा. तयार होऊन राजकीय चळवळीत उतरा! हा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा संदेश आंबेडकरी तरुणांनी मनी बाळगून तयार झाले पाहिजे.
आंबेडकरी तरुणांचा बुद्धिभेद करण्याची स्पर्धा राजकारणात सुरू आहे. त्याचा एक भाग म्हणून भावनिक आंदोलनाची आग भडकवली जात आहे. त्यात राजकीय पक्षांना सत्ता मिळवायचे धेय्य पूर्ण करायचे असते; मात्र भावनिक आंदोलनात उतरणाऱ्या आंबेडकरी तरुणांना काय मिळते. आज त्यांचे आयुष्य बरबाद होते. केसेस होतात. करिअर संपते. नुकताच परभणीत संविधान विटंबना प्रकरणी झालेल्या निषेध आंदोलनात आंबेडकरी महिलांना आणि तरुणांना पोलिसी अत्याचाराला बळी पडावे लागले.पोलिसी अत्याचाराचा बळी शहीद सोमनाथ सुर्यवंशी हा उच्चशिक्षणाकडे झेप घेत असणारा दलित तरुण या भावनिक राजकारणाचा बळी ठरला आहे. त्यामुळे आजही भावनिक राजकारणाच्या विळख्यात अडकलेल्या आंबेडकरी तरुणांना बाहेर काढून विकासाच्या दिशेने घेऊन जाण्याचा निर्धार केला पाहिजे. आंबेडकरी चळवळीच्या प्रत्येक घरात उद्योग व्यवसाय उच्च शिक्षण घेऊन समृध्द होणारी पिढी असेल, तर राजकारणात ही आंबेडकरी चळवळ सत्तेचे सिंहासन जिंकू शकेल. त्यासाठी संविधानाच्या अमृतमहोत्सवी वर्षांत आंबेडकरी तरुणांनी भावनिक राजकारणाच्या चक्रव्यूहातून बाहेर पडण्याचा निर्धार केला पाहिजे.
प्रसिद्धी प्रमुख, रिपाईं (आठवले गट)
