नवी दिल्ली : योग्य धोरणे, सतत देशांतर्गत सुधारणा आणि पायाभूत सुविधांच्या विकासावर आणि रोजगार निर्मितीवर भर देऊन, जागतिक अनिश्चितता असूनही अर्थव्यवस्था लवचिक वाढ दर्शवू शकते, असे वित्त मंत्रालयाच्या अहवालात मंगळवारी म्हटले आहे.
भारताची दीर्घकालीन वाढ ही मॅक्रो इकॉनॉमिक स्थिरता, लवचिक बाह्य क्षेत्र, घसरणारी वित्तीय तूट, महागाई कमी करणे, रोजगाराच्या संधी वाढवणे आणि ग्राहकोपयोगी वस्तूंची जोरदार खरेदी आदी कारणांनी होते, असे आर्थिक व्यवहार विभागाने जारी केलेल्या मासिक आर्थिक आढाव्याच्या मार्च आवृत्तीत म्हटले आहे.
खासगी भांडवल निर्मिती ही अर्थव्यवस्था वाढीसाठी महत्त्वाची बाब आहे. असे सांगून त्यात म्हटले आहे की, सार्वजनिक धोरण आणि नियामक उपाय या दोन्ही गोष्टी खासगी क्षेत्राला मदत करू शकतात आणि वाढीला प्रवृत्त करू शकतात. असे असले तरी, अहवालात म्हटले आहे की, भू-राजकीय अनिश्चितता भारतासमोर आव्हाने उभी करत असताना, ते निवडक वस्तू आणि सेवांमधील तुलनात्मक फायद्यांचा फायदा घेऊन आंतरराष्ट्रीय व्यापार आणि उत्पादन क्षेत्रात आपले स्थान मजबूत करण्याची संधी देखील देतात. भू-राजकीय घडामोडींवर सातत्यपूर्ण लक्ष केंद्रित करून, भारत हे धोके कमी करू शकतो आणि धोरणात्मक व्यापार वाटाघाटी, देशांतर्गत सुधारणा आणि उत्पादन गुंतवणुकीद्वारे उदयोन्मुख संधींचा फायदा घेऊ शकतो, असे त्यात म्हटले आहे.
जागतिक घडामोडींमुळे उद्भवलेल्या अनिश्चितता हा आर्थिक वर्ष २६ च्या वाढीच्या दृष्टिकोनासाठी एक प्रमुख जोखीम आहे. व्यापारापेक्षा, दीर्घकाळापर्यंत अनिश्चिततेची धारणा खासगी क्षेत्राला भांडवल निर्मितीच्या योजनांना स्थगिती देण्यास कारणीभूत ठरू शकते. खासगी क्षेत्र आणि धोरणकर्त्यांनी या जोखमीची जाणीव ठेवली पाहिजे आणि अनिश्चितता निर्माण होऊ नये यासाठी तातडीने कृती करणे आवश्यक आहे, असे ते म्हणाले.
देशांतर्गत अर्थव्यवस्था मोठी आहे आणि भांडवल निर्मितीमुळे गुंतवणूक-उत्पन्न वाढ-मागणी वाढ-अतिरिक्त क्षमता निर्मितीचे चक्र परस्पर बळकट होऊ शकते. सामान्य काळाच्या उलट, कृती आणि अंमलबजावणीचा आता जास्त परिणाम होतो. ही संधी गमावू नये, असे त्यात म्हटले आहे.
कृषी क्षेत्र उज्ज्वल, सेवा क्षेत्र लवचिक राहील
चालू आर्थिक वर्षात उत्तम जलाशय पातळी आणि मजबूत पीक उत्पादनामुळे कृषी क्षेत्राची शक्यता उज्ज्वल राहिली आहे, असे निरीक्षण करून, उत्पादन क्रियाकलाप मजबूत व्यावसायिक अपेक्षांसह पुनरुज्जीवनाची चिन्हे दर्शवित आहेत. तसेच सेवा क्षेत्रातील उलाढाल लवचिक राहणे सुरू आहे. मागणीच्या बाजूने, त्यात म्हटले आहे की, कृषी क्षेत्रासाठी अनुकूल दृष्टिकोन ग्रामीण उपभोगासाठी चांगले आहे, जो मजबूत आहे. मात्र, वाढत्या विवेकाधीन खर्चामुळे शहरी मागणी स्थिर सुधारणा दर्शवत आहे. अनेक दृष्टिकोन सर्वेक्षणे येत्या वर्षातील रोजगाराच्या परिस्थितीबद्दल आशावाद प्रतिबिंबित करतात, जरी ते एप्रिलमध्ये जाहीर केलेल्या नवीन आयात शुल्काच्या फेरीपूर्वी आयोजित केले गेले असतील, असे त्यात म्हटले आहे.
गुंतवणुकीला मिळाली चालना
दरम्यान, अहवालात म्हटले आहे की, गुंतवणुकीला गती मिळाली आहे आणि सतत क्षमतेचा वापर, पायाभूत सुविधांच्या विकासावर सरकारचा सतत भर, बँका आणि कॉर्पोरेट्सच्या उत्तम ताळेबंद आणि आर्थिक परिस्थिती सुलभ यामुळे ती आणखी मजबूत होण्याची अपेक्षा आहे. जागतिक अनिश्चिततेमुळे व्यापारी मालाच्या निर्यातीवर दबाव येऊ शकतो, सेवा निर्यात कदाचित त्यांची लवचिकता कायम ठेवेल, असे त्यात म्हटले आहे. असे असले तरी चालू असलेल्या जागतिक व्यापारातील व्यत्ययांमुळे होणारे धोके हे आतापर्यंतच्या विविध अनपेक्षित बाजारपेठांमध्ये जवळचे निरीक्षण आणि विविधीकरणाची हमी देतात. खासगी क्षेत्रासाठी, उत्पादनातील फरक आणि गुणवत्तेमध्ये गुंतवणूक करण्याची हीच वेळ आहे, असे त्यात म्हटले आहे.
महागाई आणखी घसरण्याचा अंदाज
चलनवाढीबाबत, अहवालात म्हटले आहे की, रब्बी पिकाबाबतची अनिश्चितता मोठ्या प्रमाणात दूर झाली आहे आणि दुसऱ्या आगाऊ अंदाजात गव्हाचे विक्रमी उत्पादन आणि उच्च डाळींचे उत्पादन, अन्नधान्याच्या किमती आणखी कमी होण्याची अपेक्षा आहे. खरीपाची उत्तम आवक आणि महागाईच्या अपेक्षेतील तीव्र घसरण यामुळे या अर्थव्यवस्था बळकटीला चालना मिळेल, असे रिझर्व्ह बँकेच्या अलीकडील सर्वेक्षणांचा हवाला देत म्हटले आहे. याव्यतिरिक्त, कच्च्या तेलाच्या घसरलेल्या किमतीचा लाभ होईल. तथापि, जागतिक भू-राजकीय जोखीम, पुरवठा खंडित करू शकतात किंवा किमती वाढू शकतात किंवा दोन्ही होऊ शकतात.
