आपल्या घरात चिमुकल्या पावलांचे आगमन होणार ही बातमी प्रत्येकासाठीच एक वेगळा आनंद देणारी असते. या बातमीसोबतच आनंद, उत्सुकता, थोडीशी भीती आणि जबाबदारी यांची एकत्रित भावना या टप्प्यावर प्रत्येक स्त्री अनुभवते. गर्भधारणेची सुरुवात ही खूप नाजूक असते आणि याच काळात बाळाची प्राथमिक वाढ सुरू होते. त्यामुळे यावेळी घेतलेली काळजी पुढील संपूर्ण प्रेग्नेंसीवर आणि बाळाच्या आरोग्यावर थेट परिणाम करणारी ठरते.
या सुरुवातीच्या आठवड्यांत स्त्रीच्या शरीरात अनेक शारीरिक आणि मानसिक बदल घडत असतात. हार्मोन्समध्ये मोठ्या प्रमाणावर बदल होतात, ज्याचा परिणाम मूड, पचन, झोप आणि थकवा यावर होतो. अशा वेळी संतुलित आहार, नियमित विश्रांती, सकारात्मक विचार आणि वैद्यकीय मार्गदर्शन यांची आवश्यकता अधिकच वाढते.
गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात महिलांनी काही महत्त्वाच्या गोष्टींचे विशेष लक्षपूर्वक पालन करणे अत्यावश्यक असते. कारण याच काळात बाळाची प्राथमिक वाढ सुरू होते आणि आईचे शरीर त्या बदलांसाठी स्वतःला तयार करत असते. खाली दिलेल्या मुद्द्यांमध्ये अशा काही आवश्यक गोष्टींचा समावेश केला आहे, ज्यांचे पालन केल्यास प्रेग्नेंसी अधिक सुरक्षित, आरोग्यदायी आणि आनंददायी ठरते.
१. नियमित वैद्यकीय तपासणी करा -
प्रेग्नेंसी कन्फर्म झाल्यावर लगेचच तुम्ही तुमच्या गायनॅकोलॉजिस्टशी संपर्क साधावा. सुरुवातीपासूनच नियमित तपासण्या (prenatal visits) केल्याने बाळाच्या वाढीवर लक्ष ठेवता येते आणि संभाव्य गुंतागुंती टाळता येतात.
२. फॉलिक अ‍ॅसिड आणि आवश्यक सप्लिमेंट्स घेणे -
डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार आयरन, कॅल्शियम, आणि इतर आवश्यक जीवनसत्त्वांचे सप्लिमेंट्स घेणे गरजेचे असते. गर्भधारणेच्या सुरुवातीला फॉलिक अ‍ॅसिड (Folic Acid) शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक असतो, कारण तो बाळाच्या मेंदू आणि मज्जासंस्थेच्या (neural tube) विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. फॉलिक अ‍ॅसिडची कमतरता असल्यास जन्मजात दोषांचा धोका वाढतो. त्यामुळे फॉलिक अ‍ॅसिडयुक्त आहार गर्भवती महिलांसाठी अनिवार्य असतो.
३. संतुलित आणि पोषक आहार घ्या -
प्रेग्नेंसीमध्ये खाण्याचे क्रेव्हिंग्स वाढू शकतात, पण पोषणमूल्यांची भरपाई होईल असा आहार घेणे महत्त्वाचे आहे. आहारात खालील गोष्टींचा समावेश असावा -
हिरव्या पालेभाज्या आणि फळे
संपूर्ण धान्ये (whole grains)
प्रोटीनयुक्त अन्न (डाळी, अंडी, दूध, कडधान्ये)
हेल्दी फॅट्स (सुकामेवा, सीड्स, ऑलिव्ह ऑईल)
भरपूर पाणी (हायड्रेशन आवश्यक आहे)
४. झोप आणि विश्रांतीला प्राधान्य द्या -
शरीरात चाललेले बदल आणि थकवा यामुळे सुरुवातीला अधिक विश्रांतीची गरज असते. पुरेशी झोप घेतल्याने शरीराला बाळ वाढवण्यासाठी ऊर्जा मिळते आणि मानसिक तणावही कमी होतो.
५ सौम्य व्यायाम करा -
दररोज थोडा वेळ चालणे (walking), प्रेग्नेंसी योगा किंवा सौम्य स्ट्रेचिंग तुम्हाला फिट ठेवते. वाढलेले वजन किंवा शर्करावाढ (gestational diabetes) यासारख्या त्रासांपासून बचाव करते. मात्र, कोणताही व्यायाम सुरू करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
६. मानसिक आरोग्याची काळजी घ्या -
सुरुवातीच्या काळात मूड स्विंग्स, चिंता किंवा भीतीसारख्या भावना नैसर्गिक असतात. पण या काळात सकारात्मक विचार, कुटुंबीयांचा पाठिंबा आणि गरज भासल्यास counseling घेणे फायदेशीर ठरते.
७. धूम्रपान, मद्यपान आणि जंक फूडपासून दूर राहा -
या सवयी बाळाच्या आरोग्यावर प्रतिकूल परिणाम करू शकतात. अल्कोहोल आणि निकोटिनमुळे जन्मजात दोष, अकाली प्रसव किंवा बाळाचा कमी वजनाने जन्म होण्याचा धोका वाढतो.
८. इन्फेक्शनपासून संरक्षण ठेवा -
शिवाय, स्वच्छता राखणे, संसर्गजन्य आजारांपासून स्वतःचा बचाव करणे (जसे की मांस, अर्धवट शिजलेले अन्न टाळणे) हे देखील आवश्यक आहे.
एकूणच काय?
गर्भधारणेच्या या काळात घेतलेली योग्य पावले ही तुमचं मातृत्व आरोग्यदायी आणि आनंददायी बनवू शकतात.
(Disclaimer: हा लेख इंटरनेटवर उपलब्ध माहितीवर आधारित आहे. याची 'नवशक्ति' पुष्टी करत नाही.)
