मासिक पाळी म्हणजे महिलांच्या शरीरामधील एक नैसर्गिक प्रक्रिया असून ती सामान्यतः २ ते ७ दिवसांपर्यंत चालते. या काळात महिलांना शारीरिक आणि मानसिक दोन्ही स्वरूपाच्या त्रासांना सामोरे जावे लागते. या त्रासांमध्ये सर्वात सामान्य आणि त्रासदायक म्हणजे पोटाच्या खालच्या भागात होणारी वेदना, जी 'मेंस्ट्रुअल क्रॅम्प्स' म्हणून ओळखली जाते.
अनेक महिला या वेदनांपासून आराम मिळवण्यासाठी वारंवार औषधं घेतात. पण, वारंवार औषधं घेणं हे शरीरासाठी हानिकारक ठरू शकतं. मग अशा वेळी काय करावं?
यावर एक नैसर्गिक आणि परिणामकारक उपाय म्हणजे योग. पीरियड्सच्या काळात क्रॅम्प्स किंवा वेदना वाढल्यावर काही खास योगासने केल्याने तुमच्या मूडमध्ये सुधारणा होते, रक्ताभिसरण सुधारते आणि वेदना लक्षणीयरीत्या कमी होतात.
पाळीच्या वेळी आराम देणारी योगासने -
बालासन (Child Pose) -
मासिक पाळीवेळी बालासन (बालमुद्रा) केल्यामुळे पोटाच्या खालच्या भागातील ताण कमी होतो आणि क्रॅम्प्सपासून आराम मिळतो. ही मुद्रा पाठीला आणि कंबरेला विश्रांती देते, ज्यामुळे शरीर शांत होते. मानसिक तणाव आणि चिडचिड कमी करण्यास मदत करते. रक्ताभिसरण सुधारून संपूर्ण शरीराला आरामदायक अनुभूती देते. शरीर आणि मन दोन्ही शांत करण्यासाठी बालासन हे उपयुक्त आहे. यामुळे पाठीचा ताण कमी होतो आणि पोटावर सौम्य दाब येतो, ज्याने क्रॅम्प्स कमी होतात.
बद्ध कोनासन (Butterfly Pose) -
बद्ध कोनासन मासिक पाळीच्या वेळी फारच उपयुक्त ठरते. हे आसन पेल्व्हिक भागातील ताण कमी करून रक्ताभिसरण सुधारते. जांघा आणि कंबर मोकळ्या होऊन क्रॅम्प्समुळे होणारा त्रास कमी होतो. शरीरात सैलपणा येतो आणि मन शांत राहते, मूड स्विंग्स कमी होतात.
सेतु बंधासन (Bridge Pose) -
मासिक पाळीच्या वेळी शारीरिक आणि मानसिक आराम देणारे आसन आहे. हे आसन पाठीचा कणा आणि कंबर भागाला आधार देऊन वेदना कमी करते. पोटावर हलका ताण येतो, ज्यामुळे क्रॅम्प्समध्ये आराम मिळतो. रक्ताभिसरण सुधारते आणि थकवा व चिडचिड दूर होण्यास मदत होते.
मर्कटासन (Spinal twist pose) -
मासिक पाळीच्या वेळी होणाऱ्या वेदनांपासून आराम देणारे एक उपयुक्त आसन आहे. हे आसन पाठीच्या कण्याला मोकळे करून कंबर आणि पोटातील ताण कमी करते. पचनक्रिया सुधारते आणि पोटावर सौम्य दाब येत असल्यामुळे क्रॅम्प्स कमी होतात. तणाव आणि मानसिक अस्वस्थता दूर करून मन शांत ठेवण्यास मदत करते.
उत्तानासन (Standing Forward Bend) -
मासिक पाळीच्या वेळी शरीराला आराम देणारी एक प्रभावी मुद्रा आहे. ही मुद्रा शरीराच्या मागच्या भागाला सौम्य ताण देते आणि मणक्याचे आरोग्य सुधारते. पोटावर हलका दबाव निर्माण होऊन क्रॅम्प्समध्ये दिलासा मिळतो. रक्तप्रवाह सुरळीत होतो, थकवा आणि मानसिक ताण लक्षणीयरीत्या कमी होतो.
शवासन (Corpse Pose) -
मासिक पाळीच्या वेळी शरीर आणि मनाला पूर्ण विश्रांती देणारी सर्वोत्तम मुद्रा आहे. ही मुद्रा शारीरिक ताण, वेदना आणि थकवा दूर करण्यात मदत करते. क्रॅम्प्समुळे निर्माण होणाऱ्या अस्वस्थतेपासून आराम मिळतो. मन शांत होते, श्वास नियमित होतो आणि मूड स्विंग्स नियंत्रित होतात.
अनंद बालासन (Happy Baby Pose) -
मासिक पाळीच्या वेळी आराम देणारी ही मुद्रा कंबर, जांघा आणि पेल्व्हिक भागातील ताण कमी करते. पोटावर सौम्य दाब आल्यामुळे क्रॅम्प्स आणि वेदनांपासून दिलासा मिळतो. शरीर हलकं वाटतं आणि मन शांत राहण्यास मदत होते.
या आसनांचा सराव करताना शरीरावर अत्यधिक ताण देऊ नका. प्रत्येक आसन हळुवारपणे करा आणि शक्य असल्यास प्रशिक्षित योगतज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली करा.
