नागपूर : १०० वर्षांपूर्वी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्या रूपात पेरलेला राष्ट्रीय चेतनेचा विचार आज एका महान वडाच्या झाडाच्या रूपात जगासमोर आहे. आज संघ हा भारतीय संस्कृती आणि राष्ट्रीय जाणिवेला सतत ऊर्जा देत आहे. स्वयंसेवकांसाठी सेवा हेच जीवन असते. देवापासून देश, रामापासून राष्ट्र या मंत्राने आपण पुढे जात आहोत, असे उद्गार पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी येथे काढले.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी रविवारी नागपूर दौऱ्यात राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे संस्थापक केशव बळीराम हेडगेवार आणि दुसरे सरसंघचालक माधव सदाशिव गोळवलकर यांच्या स्मृतिस्थळाला भेट देऊन श्रद्धांजली वाहिली. यावेळी पंतप्रधानांनी ‘माधव नेत्रालय प्रीमियम सेंटर’च्या नव्या विस्तारीत इमारतीची पायाभरणी केली. मराठीमध्ये गुढीपाडव्याच्या शुभेच्छा देत पंतप्रधान मोदींनी आपल्या भाषणाची सुरुवात केली. त्यांनी आपल्या भाषणात देशाचा इतिहास, भक्ती चळवळ, त्यातील संतांची भूमिका, संघाची नि:स्वार्थ कार्यपद्धती, देशाचा विकास, तरुणांमध्ये धर्म-संस्कृती, आरोग्य सेवांचा विस्तार, शिक्षण, भाषा आणि प्रयागराज महाकुंभ यावर चर्चा केली.
संघ हा भारताच्या अमर संस्कृतीचा आधुनिक अक्षयवट
‘या वटवृक्षाला तत्त्वे आणि आदर्श उंची देतात, तर लाखो स्वयंसेवक त्याच्या शाखा म्हणून काम करत आहेत. संघ हा भारताच्या अमर संस्कृतीचा आधुनिक अक्षयवट आहे, जो भारतीय संस्कृती आणि राष्ट्रीय चेतनेला सतत ऊर्जा प्रदान करत आहे,’ असे मोदी म्हणाले. “आपले शरीर केवळ दान आणि सेवेसाठी आहे. जेव्हा सेवा एक विधी बनते, तेव्हा ती साधना बनते. ही पद्धत प्रत्येक स्वयंसेवकाचे जीवन आहे. ही सेवा विधी, ही साधना, हा जीवन श्वास, प्रत्येक स्वयंसेवकाला पिढ्यान‌पिढ्या तपश्चर्या आणि तपश्चर्येची प्रेरणा देते, ती त्याला थकू देत नाही आणि थांबू देत नाही,” असेही त्यांनी सांगितले.
आपल्या संतांनी राष्ट्रीय चेतनेला दिली ऊर्जा
ते म्हणाले की, “भारतावर अनेक हल्ले होऊनही भारताची जाणीव कधीच संपली नाही, त्याची ज्योत तेवत राहिली. अत्यंत कठीण काळातही ही जाणीव जिवंत ठेवण्यासाठी नवीन सामाजिक चळवळी होत राहिल्या. ‘भक्ती चळवळ’ हे याचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. मध्ययुगाच्या त्या कठीण काळात, आपल्या संतांनी भक्तीच्या कल्पनांनी राष्ट्रीय चेतनेला नवीन ऊर्जा दिली. गुरूनानक देव, कबीरदास, तुलसीदास, सूरदास, संत तुकाराम, संत नामदेव, संत ज्ञानेश्वर यांसारख्या महान संतांनी त्यांच्या मूळ विचारांनी समाजाची चेतना जागृत केली आणि त्यांनी भेदभावाच्या बेड्या तोडून समाजाला एकतेच्या धाग्यात बांधले. स्वामी विवेकानंदांपासून ते डॉक्टर बाबासाहेबांपर्यंत कोणीही राष्ट्रीय जाणीव नष्ट होऊ दिली नाही. १०० वर्षांपूर्वी पेरलेल्या राष्ट्रीय चेतनेच्या कल्पनेचे बीज आज एका मोठ्या वटवृक्षाच्या रूपात उभे असल्याचे पंतप्रधान मोदी म्हणाले.
तरुण ही देशाची संपत्ती
भारताची सर्वात मोठी संपत्ती म्हणजे आपले तरुण आहेत. देशातील तरुणांमध्ये आत्मविश्वास आहे. त्याची जोखीम घेण्याची क्षमता पूर्वीपेक्षा अनेक पटींनी वाढली आहे. तो नवनवीन शोध घेत आहे आणि स्टार्टअप जगात आपला ठसा उमटवत आहे, अशा शब्दांत त्यांनी तरुणांना प्रेरित केले. महाकुंभात लाखो तरुण सहभागी झाले होते, याचा अर्थ आज भारतातील तरुण देशाच्या गरजा लक्षात घेऊन काम करत आहेत. हे तरुण २०४७ च्या विकसित भारताचा झेंडा हाती धरून आहेत. मला विश्वास आहे की संघटन, समर्पण आणि सेवेचा संगम विकसित भारताच्या दिशेने प्रवासाला ऊर्जा आणि दिशा देत राहील.
