नवी मुंबई : पर्यावरणप्रेमींसाठी मोठा विजय म्हणून, महाराष्ट्र राज्य वन्यजीव मंडळाने नवी मुंबईतील नेरुळ येथील ३० एकरच्या डीपीएस फ्लेमिंगो तलावाला संवर्धन राखीव म्हणून घोषित करण्याच्या अधिकृत शिफारसीला मान्यता दिली.
ठाणे खाडी फ्लेमिंगो अभयारण्याच्या उपग्रह पाणथळ परिसंस्थेचा भाग असलेला सदर पहिला पाणथळ प्रदेश आहे, जो संवर्धन मालमत्ता म्हणून संरक्षित केला गेला आहे. टीसीएफएसमधील गुलाबी पक्षी या पाणथळ प्रदेशात उडतात. मुंबईत झालेल्या मंडळाच्या बैठकीत वनमंत्री गणेश नाईक यांनीही या प्रस्तावाला आणखी मार्गस्थ केले, या शिफारसीला आणि जनतेच्या मागणीला मान्यता देण्यात आली आहे.
मंडळाचे उपाध्यक्ष नाईक यांनी सदस्यांना स्पष्ट केले की हा तलाव फ्लेमिंगोंसाठी एक महत्त्वाचा गंतव्यस्थान आहे आणि शहराच्या जैवविविधतेच्या हितासाठी संवेदनशील क्षेत्र म्हणून त्याचे संरक्षण करणे महत्त्वाचे आहे. बैठकीचे अध्यक्षपद भूषवणारे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी जाहीर केले की अजेंडा ४.१ नुसार प्रस्तावाला मान्यता देण्यात आली आहे. नॅटकनेक्ट फाऊंडेशनचे संचालक बी.एन. कुमार यांनी यापूर्वीच नाईक यांच्याकडे तलावाच्या संवर्धनासाठी उच्चस्तरीय सरकारी समितीची शिफारस केली आहे. नाईक यांनी कुआर यांनी वन विभागाच्या प्रधान सचिवांना लिहिलेल्या पत्रावर तात्काळ लक्ष केंद्रित केले आहे. गेल्या वर्षीच्या सुरुवातीला डीपीएस तलावाभोवती फ्लेमिंगोंच्या मृत्यूच्या घटनेनंतर स्थापन करण्यात आलेल्या या पॅनेलला फ्लेमिंगोंच्या अधिवासाचे संरक्षण करण्याचे मार्ग सुचविण्याचे काम देण्यात आले होते, असे नॅटकनेक्टला माहिती अधिकाराच्या माध्यमातून मिळालेल्या माहितीनुसार नाईक यांनी वेगाने काम केल्याबद्दल आनंद व्यक्त केला.
कुमार म्हणाले की, शेजारच्या प्रवासी जल वाहतूक टर्मिनलला जाण्यासाठी रस्ता बांधल्यामुळे भरती-ओहोटीचे पाणी अडवण्यात आल्यानंतर पाण्याचा साठा सुकला तेव्हा डीपीएस तलावाभोवती १७ फ्लेमिंगो मृत्युमुखी पडले. मंत्री, ज्यांनी यापूर्वी तलावाला भेट दिली होती आणि त्याची भयानक स्थिती लक्षात घेतली होती, त्यांनी दोन इनलेट उघडण्याचे आदेश दिले आणि नवी मुंबई महानगरपालिकेला भरती-ओहोटीच्या पाण्याचा योग्य प्रवाह सुनिश्चित करण्यासाठी पाईप खाली करण्यास सांगितले. साचलेल्या पाण्यामुळे तलावात भरपूर शैवाल साचले होते, परंतु आता जवळजवळ ६०% कचरा साफ झाला आहे, असे वन विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले आहे. नॅटकनेक्ट, नवी मुंबई पर्यावरण संवर्धन सोसायटी (एनएमईपीएस), सेव्ह फ्लेमिंगोज अँड वेटलँड्स फोरम आणि खारघर वेटलँड्स अँड हिल्स फोरम यांनी गेल्या वर्षी फ्लेमिंगोंच्या अधिवासाच्या दुर्दशेकडे लक्ष वेधण्यासाठी दोनदा मानवी साखळी तयार केली आहे. एनएमईपीएसचे संदीप सरीन म्हणाले की संवर्धन राखीव जागेच्या प्रस्तावाला मान्यता देणे हा सर्व पर्यावरणप्रेमींचा सामूहिक विजय आहे. त्यांनीही नुकत्याच झालेल्या मंत्र्यांच्या जनता दरबारात नाईक यांना निवेदन सादर केले.
पाण्याचा प्रवाह अंशतः पुनर्संचयित झाल्यामुळे, गुलाबी सुंदरी पुन्हा एकदा त्यांच्या आवडत्या स्थळी, डीपीएस फ्लेमिंगो तलावाकडे येऊ लागल्या आहेत. डीपीएस फ्लेमिंगो तलाव हा रामसर साइट ठाणे क्रीक फ्लेमिंगो अभयारण्याच्या उपग्रह वेटलँड इकोसिस्टमचा एक भाग आहे. खाडीतील भरती-ओहोटीच्या वेळी अनेक फ्लेमिंगो पांजे, डीपीएस तलाव आणि एनआरआय आणि टीएस चाणक्य वेटलँड्ससारख्या उपग्रह वेटलँड्समध्ये विश्रांतीसाठी आणि अन्नाच्या शोधात जातात.
अदानी समूहाच्या व्यवस्थापनाखालील एनएमआयएने केंद्राला दिलेल्या त्यांच्या पर्यावरण प्रभाव मूल्यांकन अहवालात आणि अनुपालन अहवालात हे अधोरेखित केले आहे आणि विमानतळ परिसरातील जैवविविधता राखण्यासाठी बीएनएचएसच्या शिफारशींचे पालन करण्याची वचनबद्धता व्यक्त केली आहे, असे कुमार यांनी निदर्शनास आणून दिले.
विमानांना पक्षांचा धोका
बीएनएचएसने वारंवार शिफारस केली आहे की टीसीएफएस व्यवस्थापन योजनेचा भाग म्हणून उपग्रह पाणथळ जागा संवर्धन कराव्या लागतील. या प्रणालीतील कोणत्याही गडबडीमुळे पक्षी येणाऱ्या नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळाजवळील उंच प्रदेशात उतरू शकतात ज्यामुळे विमानांना पक्षांचा धोका निर्माण होऊ शकतो, असे बीएनएचएसने म्हटले आहे.