वॉशिंग्टन : रशियाकडून तेलाची खरेदी करण्यासंदर्भात अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प सातत्याने भारताबद्दल नवनवे दावे करीत असतानाच आता ट्रम्प यांनी, भारत या वर्षअखेरपर्यंत रशियाकडून तेलाची खरेदी करणे जवळपास थांबवेल, असा नव्याने दावा केला आहे.
भारत रशियाकडून तेल खरेदी कमी करणार असल्याचा दावा ट्रम्प यांनी नुकताच केला होता. आता त्यांनी पुन्हा एकदा या दाव्याचा पुनरुच्चार करत एका ठराविक प्रक्रियेनुसार भारत रशियाकडून तेल खरेदी कमी करणार असल्याचा दावा केला आहे. तेल खरेदी कमी करण्याचा निर्णय झाल्यावर लगेच त्याप्रमाणे कार्यवाही करता येत नाही. ही एक प्रक्रिया आहे आणि त्यानुसारच भारत रशियाकडून तेल खरेदी कमी करणार असल्याचे ते म्हणाले.
४० टक्के कमी
भारत आता रशियाकडून तेल खरेदी कमी करण्यासाठी पावले उचलत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींशी झालेल्या संभाषणाचा संदर्भ देत ट्रम्प म्हणाले की, भारत या वर्षाच्या अखेरीस रशियाकडून सुमारे ४० टक्के कमी तेल खरेदी करेल. त्यांनी हिंदुस्थानच्या या निर्णयाचे कौतुकही केले. या निर्णयामुळे रशिया-युक्रेन युद्ध थांबवण्यासाठी रशियावर दबाव येणार असल्याचे ते म्हणाले.
यावेळी त्यांनी चीनसोबतचे संबंध सुधारण्यावरही भर दिला. ते म्हणाले, चीन आणि रशियामधील मैत्री कधीपर्यंत टिकेल, हे सांगता येत नाही. ट्रम्प यांचे विधान थेट जागतिक तेल बाजाराशी आणि रशिया-युक्रेन युद्धाच्या राजकारणाशी जोडलेले आहे. ते म्हणाले की, रशिया आणि चीनमधील मैत्री, जी सध्या मजबूत दिसते ती खरी नाही. ही मैत्री अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष ओबामा आणि माजी अध्यक्ष बायडेन यांच्या धोरणांमुळे होती. रशिया आणि चीनमधील संबंध जबरदस्तीचे आहेत. मात्र, चीनशी शांतता आणि सकारात्मक सहकार्याची अपेक्षा त्यांनी व्यक्त केली.
जिनपिंग यांची भेट घेणार
रशिया आणि चीनमधील संबंध आणखी मजबूत झाले तर ते जगातील धोरणात्मक संतुलन बदलू शकते. ट्रम्प हे जिनपिंग यांच्याशी थेट या विषयावर चर्चा करू इच्छितात आणि युद्ध संपवण्यासाठी तेल आणि ऊर्जेशी संबंधित उपाय शोधू इच्छितात. त्यांना विश्वास आहे की, जिनपिंग यावर उघडपणे चर्चा करू शकतात. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी घोषणा केली की ते पुढील आठवड्यात मलेशिया, दक्षिण कोरिया आणि जपान या तीन देशांचा दौरा करत आहेत. दक्षिण कोरियाच्या त्यांच्या भेटीदरम्यान ते चीनचे अध्यक्ष जिनपिंग यांची भेट घेणार आहेत. त्यात अनेक मुद्द्यांवर चर्चा होणार आहे.
भारताची सावध पावले
भारताने रशियाकडून तेल खरेदी पूर्णपणे थांबवली नाही, तर हळूहळू कमी केली आहे. जुलै ते सप्टेंबर या कालावधीत रशियाकडून तेल आयातीत थोडीशी घट झाली होती. मात्र, ऑक्टोबरमध्ये रिलायन्स इंडस्ट्रीज आणि नयारा एनर्जी यासारख्या खासगी कंपन्यांनी पुन्हा खरेदी वाढवली. दरम्यान, सरकारी मालकीच्या रिफायनर्सनी खरेदी थोडी कमी केली. यावरून असे दिसून येते की, भारत सावधगिरीने पुढे जात आहे. ते स्वस्त तेल मिळवत आहेत आणि जागतिक दबाव व्यवस्थापित करत आहेत. तेल हे केवळ ऊर्जा नाही, तर भारताच्या अर्थव्यवस्थेचा एक प्रमुख आधारस्तंभ आहे. म्हणून, भारत आपल्या हितसंबंधांशी तडजोड करण्याच्या मनःस्थितीत नाही.
