मुंबई महानगर प्रदेश आता आंतरराष्ट्रीय विमान वाहतुकीच्या नव्या युगात पाऊल टाकण्यासाठी सज्ज झाला आहे. देशातील सर्वात महत्त्वाकांक्षी पायाभूत प्रकल्पांपैकी एक असलेला नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (NMIA) अखेर उड्डाणासाठी तयार झाला आहे. ८ ऑक्टोबर रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते या अत्याधुनिक विमानतळाचे भव्य उद्घाटन होणार आहे. महाराष्ट्र सरकारने या विमानतळाला सामाजिक कार्यकर्ते दि. बा. पाटील यांचे नाव देण्याचा प्रस्ताव सादर केला आहे. हे विमानतळ केवळ महाराष्ट्रासाठीच नाही, तर संपूर्ण देशाच्या हवाई वाहतुकीसाठी एक ‘गेमचेंजर’ ठरणार आहे.

ग्रीनफिल्ड प्रकल्पाचा नवा अध्याय

नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे भारताच्या सर्वात मोठ्या ग्रीनफिल्ड विमानतळ प्रकल्पांपैकी एक आहे. अत्याधुनिक सुविधा, टिकाऊ पायाभूत रचना आणि हरित संकल्पनेवर आधारित डिझाइन हे याचे वैशिष्ट्य आहे.

पहिला टप्पा पूर्ण - प्रवाशांसाठी मोठी सुविधा

NMIA च्या पहिल्या टप्प्याचे बांधकाम जवळपास पूर्ण झाले आहे. या टप्प्याचा एकूण खर्च १९,६४० कोटींहून अधिक असून, संपूर्ण प्रकल्पाची किंमत अंदाजे १ लाख कोटी असेल. पहिल्या टप्प्यात विमानतळ दरवर्षी २० दशलक्ष प्रवाशांची हाताळणी करू शकेल. कामकाज सुरू झाल्यानंतर पहिल्या महिन्यात दररोज सुमारे ६० उड्डाणे सुरू होतील आणि पुढील सहा महिन्यांत ही संख्या २४०-३०० पर्यंत वाढेल. सर्व चार टप्पे पूर्ण झाल्यानंतर NMIA ची एकूण प्रवासी क्षमता ९० दशलक्ष असेल, ज्यामुळे हे विमानतळ जगातील सर्वात मोठ्या विमानतळांमध्ये गणले जाईल.

देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे पहिल्याच दिवसापासून

विमानतळ प्रशासनाचे उद्दिष्ट आहे की पहिल्याच दिवसापासून देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय दोन्ही उड्डाणे सुरू व्हावीत. जर तांत्रिक कारणांमुळे विलंब झाला, तरी ऑक्टोबर महिन्यात दोन्ही प्रकारच्या उड्डाणांचे वेळापत्रक निश्चितपणे सुरू होईल. सध्याच्या नियोजनानुसार, ४:१ प्रमाणात देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय मार्गांचे संतुलन ठेवले जाईल, परंतु मागणी वाढल्यास आंतरराष्ट्रीय मार्गांची संख्या वाढवली जाईल.

‘सर्वोत्तम कनेक्टेड’ विमानतळ

प्रारंभी कनेक्टिव्हिटी ही आव्हानात्मक ठरू शकते, मात्र NMIA भविष्यात भारतातील सर्वाधिक जोडलेले विमानतळ बनेल. प्रकल्पाच्या आराखड्यात रस्ते, रेल्वे, मेट्रो, जलमार्ग आणि अगदी हवाई टॅक्सी सेवांचाही समावेश आहे. मुंबई ट्रान्स हार्बर लिंक (MTHL) पूर्ण झाल्यावर दक्षिण मुंबईपासून नवी मुंबई विमानतळापर्यंतचा प्रवास केवळ ३०-३५ मिनिटांत पूर्ण होईल. याशिवाय, विमानतळाच्या परिसरात एक ‘एरोसिटी’ उभारली जात आहे, ज्यात लक्झरी हॉटेल्स, व्यावसायिक केंद्रे आणि लॉजिस्टिक हबचा समावेश असेल.

आर्थिक विकासाचा नवा केंद्रबिंदू

नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळाच्या सुरूवातीमुळे या परिसरात नोकऱ्यांच्या हजारो संधी निर्माण होतील. रायगड, ठाणे आणि नवी मुंबई परिसरात पायाभूत सुविधा आणि गुंतवणुकीचा ओघ वाढेल. CSMIA वरील प्रवासी ताण कमी होऊन मुंबई प्रदेशातील हवाई वाहतूक अधिक सुरळीत होईल. सिडकोचे व्यवस्थापकीय संचालक विजय सिंघल यांनी सांगितले की, पुढील टप्पे २०२९, २०३२ आणि २०३६ मध्ये पूर्ण होतील. यामुळे हा प्रकल्प दीर्घकालीन वाढ आणि शाश्वत विकासाचा आदर्श ठरेल.

डिझाइन आणि वास्तुशास्त्र - भारताच्या परंपरेचा आधुनिक संगम

लंडनस्थित झाहा हदीद आर्किटेक्ट्स यांनी NMIA चे डिझाइन केले आहे. टर्मिनल इमारत कमळाच्या आकारात डिझाइन करण्यात आली आहे, जे तरंगत्या कमळासारखे दिसते.

मध्यभागी बारा विशाल शिल्पात्मक स्तंभ आहेत, जे उघड्या पाकळ्यांसारखे भासतात आणि अजिंठा-वेरुळ लेण्यांच्या वास्तुकलेतून प्रेरणा घेतलेली आहे.

कार्गो आणि लॉजिस्टिक्स हब

पहिल्या टप्प्यात NMIA दरवर्षी १० दशलक्ष टन मालवाहतूक हाताळेल. भविष्यात ते एक महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय कार्गो हब बनेल, जे भारताच्या निर्यात-आयात साखळीत महत्त्वाची भूमिका बजावेल.